Rechtszaak tegen Nederlandse staat: stop levering voor F-35’s

De Nederlandse regering levert (reserve)onderdelen voor gevechtsvliegtuigen aan de Israëlische luchtmacht voor gebruik in Gaza, ondanks dat daar ernstige oorlogsmisdaden worden begaan. Wij vinden dat onacceptabel. Daarom hebben wij de Nederlandse regering aangeklaagd met partners Oxfam Novib en The Rights Forum. In hoger beroep hebben we deze zaak gewonnen! Er mogen door Nederland geen F-35-onderdelen meer geleverd worden aan Israël. Maar daarmee het is nog niet gedaan, want de Staat heeft aangekondigd in cassatie te gaan. Daarom vragen we jullie steun.

Steun ons in deze rechtszaak

De rechtszaak

Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum eisten 4 december 2023 in een kort geding de onmiddellijke stopzetting van de levering van onderdelen voor Israëlische F-35-gevechtsvliegtuigen. De eisers stelden dat met het toestaan van de wapenexport, Nederland zich medeplichtig maakt aan mogelijke schendingen van het oorlogsrecht in Gaza. Het nieuws over de levering van onderdelen van F-35-gevechtsvliegtuigen, ondanks waarschuwingen van ambtenaren voor “ernstige schendingen”, kwam aan het licht door publicaties van NRC. Daarna heeft het kabinet de leveringen bevestigd en aangegeven deze door te willen zetten. Opvallend genoeg kondigden ministers ook een onderzoek aan dat antwoord moet geven op de vraag of Nederland überhaupt de mogelijkheid heeft om in te grijpen bij leveringsafspraken van F-35-onderdelen. Dat maakt de toetsing van deze afspraken aan het wapenexportbeleid en internationale afspraken over wapenhandel des te urgenter.

De uitspraak

De uitspraak was op 15 december 2023. De uitspraak van het kort geding legt een pijnlijke werkelijkheid bloot: door een juridisch ‘luikje’ blijft de Nederlandse Staat levering van (reserve)onderdelen voor F-35-gevechtsvliegtuigen aan Israël sturen. Hiermee draagt Nederlands bij aan ernstige schendingen van het humanitair oorlogsrecht in Gaza.

Het hoger beroep

Wat ons betreft zijn er voldoende aanknopingspunten om in hoger beroep te gaan. ‘De rechter erkent dat F-35-gevechtsvliegtuigen betrokken zijn bij oorlogsmisdaden,’ zegt PAX wapenhandelexpert Frank Slijper, ‘Wij gaan in hoger beroep omdat we vinden dat Nederland wel de exportvergunning opnieuw moet toetsen en dus leveringen aan Israël moet stopzetten.’

De door de overheid gebruikte maas in de wet is extra pijnlijk voor de mensen in Gaza, waar het dodental intussen boven de 30.000 ligt. Ook heeft Nederland de plicht om dreigende genocide te voorkomen en daar niet aan bij te dragen. Wapenexport naar Israël moet daarom gestaakt worden. Internationale recht, inclusief verschillende verdragen die Nederland heeft ondertekend zijn heel helder. Dat is niet iets om af te wegen met andere belangen zoals door de staat wordt gedaan, maar een harde verplichting die Nederland heeft.

We gaan daarom door met onze strijd voor een noodzakelijk staakt-het-vuren en zullen deze principiële punten in hoger beroep aan de orde stellen.

Het hoger beroep diende op 22 januari om 9:30. De uitspraak was op 12 februari

Uitspraak hoger beroep

Het hof heef ons in het gelijk gesteld: “Het hof oordeelt dat er een duidelijk risico bestaat dat met de F-35-gevechtsvliegtuigen van Israël ernstige schendingen van het humanitaire oorlogsrecht worden gepleegd in de Gazastrook. Israël houdt bij haar aanvallen onvoldoende rekening met de gevolgen voor de burgerbevolking. Bij de aanvallen door Israël zijn disproportioneel veel burgerslachtoffers gevallen, waaronder duizenden kinderen. Op grond van verschillende internationale regelingen waarbij Nederland partij is, moet Nederland de uitvoer van militaire goederen verbieden als een duidelijk risico bestaat op ernstige schendingen van het humanitaire oorlogsrecht.”

De uitspraak betekent dat vanuit Nederland geen uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël mag plaatsvinden. Het hof heeft de Staat bevolen om binnen 7 dagen een eind te maken aan de verdere uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël.

Om deze rechtszaak te financieren zijn wij gezamenlijk met Oxfam Novib en The Rights Forum een specifieke crowdfunding gestart die alleen voor dit doel zal worden gebruikt. Omdat de proceskosten door het hoger beroep zijn opgelopen en de Staat heeft aangekondigd in cassatie te gaan, zijn donaties nog steeds zeer welkom.