PAX ondersteunt slachtoffers van het Colombiaanse gewapende conflict. We helpen mensen uit de regio’s Cesar, Cauca en Meta op te komen voor hun recht op waarheid, gerechtigheid en genoegdoening. Dit doen we door juridische en psychologische ondersteuning te bieden, trainingen te geven over hun rechten en veiligheid en door onderzoek naar misstanden. PAX begeleidt lokale gemeenschappen ook bij het re-integratieproces van voormalige strijders en bij het voorkomen van gedwongen rekrutering door nieuwe gewapende groepen. Ook helpen we slachtoffers en overheidsinstanties bij het zoeken naar gedwongen verdwenen personen.
Context en noodzaak
In de afgelopen vijf decennia heeft het gewapende conflict in de Colombiaanse samenleving veel leed veroorzaakt. De cijfers spreken voor zich met meer dan 220.000 vermoorde mensen en vele miljoenen die uit hun huizen en van hun land werden verdreven door de guerrilla, paramilitaire groepen of het leger. Om een duurzame en inclusieve vrede op te bouwen, zelfs te midden van aanhoudend geweld, is het van cruciaal belang om de situatie van de slachtoffers te verbeteren, in het bijzonder hun toegang tot waarheid, gerechtigheid en genoegdoening.
Contact
Joris van de Sandt, Programmaleider Latijns-Amerika, vandesandt@paxforpeace.nl
Activiteiten & resultaten
Bevordering van participatie van slachtoffers in overgangsrechtspraak
PAX begeleidt slachtoffers en hun organisaties in geïsoleerde rurale gebieden die het tijdens het conflict zwaar te verduren hebben gehad. Op papier staan de slachtoffers centraal in het ontwerp en de uitvoering van het vredesakkoord van 2016, bijvoorbeeld in de overgangsrechtspraak (transitional justice). In de praktijk blijkt slachtofferparticipatie echter weerbarstig. Met name slachtoffers uit geïsoleerde rurale gebieden krijgen moeilijk toegang tot de processen en instanties.
Door het overbruggen van de kloof tussen deze instellingen en lokale slachtoffergroepen, wil PAX bijdragen aan hun effectieve deelname aan inclusieve processen van waarheid, gerechtigheid en herstel. Dit doen we onder andere door het aanbieden van rechtenbewustzijnseducatie en leiderschapstrainingen, evenals juridische, psychologische en sociale ondersteuning door lokale professionals. Hierdoor kunnen slachtoffers een actieve rol spelen in de vele processen en activiteiten die door het Vredestribunaal en de Waarheidscommissie worden geïnitieerd.
Ook heeft PAX verschillende onderzoeksrapporten over ernstige mensenrechtenschendingen gepresenteerd aan het Vredestribunaal, bijvoorbeeld over de gedwongen rekrutering van minderjarigen door de guerrilla (Meta) en het rapport over de gewelddadige belegeringen van inheemse gemeenschappen (Cauca). Deze onderzoeksrapporten dragen bij aan de processen tegen de daders en geven slachtoffers een stem hierin.
Versterking van slachtofferorganisaties
Tijdens de hoogtijdagen van het conflict werden een talrijke gemeenschappen in geïsoleerde rurale regio’s van Colombia zwaar getroffen door het gewelddadige optreden van de guerrilla, paramilitaire groepen en het leger. Talrijke mensen werden vermoord en duizenden boeren gewelddadig van hun land verdreven.
In verschillende regio’s ondersteunt PAX slachtoffergroepen die zich hebben georganiseerd in eigen initiatieven waarin zij opkomen voor hun rechten als slachtoffers en burgers, zoals bijvoorbeeld de regionale organisatie voor ontheemde boeren in Cesar (Asamblea Campesina del Cesar) of vrouwenorganisaties in Meta. De leiders van deze organisaties krijgen praktische training in organisatorische vaardigheden en hun families en gemeenschappen krijgen juridisch advies en psychologische begeleiding in gerechtelijke en administratieve procedures. Zo worden zij ook voorbereid om deel te nemen aan dialoog en verzoeningsinspanningen met voormalige strijders of andere actoren die een rol in het conflict hebben gespeeld.
Dit heeft de afgelopen jaren onder meer geleid tot toenadering van de leiders van de Asamblea Campesina del Cesar tot mijnbouwbedrijven met als doel een vredesopbouwdialoog op gang te brengen.
Opsporen van vermiste personen
Samen met twee Colombiaanse partnerorganisaties documenteert PAX gevallen van gedwongen verdwijning door gewapende groepen die plaatsvonden in het kader van het interne conflict. We werken met name samen met organisaties van familieleden van vermiste personen in Cauca, Meta en Cesar, vaak grotendeels vrouwen.
Door het versterken van deze organisaties, en het bevorderen van samenwerking met de Landelijke Eenheid voor Opsporing van Vermiste Personen, ondersteunt PAX de zoektocht naar vermiste dierbaren en erkenning voor de slachtoffers.
Momenteel worden in Cauca, Meta en Cesar ongeveer 250 gevallen van vermiste personen gedocumenteerd in een samenwerking tussen de slachtoffers en de lokale teams van PAX. In de loop van 2022 zal worden begonnen met het opgraven en identificeren van menselijke resten.
Re-integratie van voormalig strijders
Sinds de ondertekening van het Vredesakkoord in 2016 zijn honderden voormalige guerrillastrijders formeel gedemobiliseerd. Een deel van hen is teruggekeerd naar de inheemse of Afro-Colombiaanse gemeenschappen in de zuidelijke regio Cauca waar PAX al sinds jaar en dag werkt.
De re-integratie van oud-strijders is niet eenvoudig, oude spanningen leiden vaak tot nieuwe conflicten. PAX heeft veel ervaring met de re-integratie van gedemobiliseerde strijders in de regio. Inheemse autoriteiten hebben ons daarom gevraagd om politieke en sociale ondersteuning bij deze uitdagingen te bieden. Ook lobbyt PAX voor erkenning van lokale vredesinitiatieven en faciliteren we conflictbemiddeling en verzoening in de gemeenschap.
In Cesar ondersteunt PAX soortgelijke processen waarbij voormalige paramilitairen betrokken zijn.
