Als oecumenisch begeleiders monitoren we wekelijks verschillende controleposten. Tijdens één van onze eerste waarnemingen bij het Qalandia Checkpoint, spraken we een jong gezin, een vader en moeder met een jonge baby van 6 maanden. Het kind was duidelijk ziek en had hoge koorts. De ouders waren op weg naar het ziekenhuis in Jeruzalem. Omdat ze de correcte papieren niet hadden, werden ze zonder pardon weggestuurd door de Israëlische soldaten.
Weggestuurd met medische klachten
Graag had ik willen melden dat dit soort verhalen, waarbij toegang tot medische hulp wordt beperkt of geweigerd, eerder uitzondering dan regel zijn. Helaas is dat niet het geval. De afgelopen maanden zien we regelmatig mensen worden weggestuurd bij de controleposten,ondanks medische klachten. Verhalen over de moeilijkheden rondom medische zorg voor Palestijnen in Oost-Jeruzalem en de dorpen rondom Jeruzalem aan de andere kant van de muur zijn niet ongebruikelijk. Mensen die worden geweigerd bij de controlepost omdat ze niet de juisten vergunning hebben, mensen die wel de juiste vergunning hebben, maar tochworden weggestuurd of worden vertraagd, ambulances die niet met patiënten het checkpoint mogen passeren, en medisch personeel waarvan de bewegingsvrijheid wordt beperkt. Hier, in bezet Palestina, is het onderdeel van het dagelijks leven.
Begin van deze maand ontmoetten we een vrouw uit Gaza. Na een lang proces kreeg zij een medische vergunning om Gaza te verlaten, maar toen we haar tegenkwamen was ze net weggestuurd bij het checkpoint Qalandia. Ondanks de lange en kostbare aanvraagperiode voor een humanitaire inreisvergunning om naar het ziekenhuis in Jeruzalem te gaan, zat ze nu vast aan de verkeerde kant van de muur. De afspraak in het ziekenhuis om haar rechterknie,die verwoest was door een kogel, te vervangen was al lang geleden gepland. Maar nu zat ze nog geen 15 kilometer van het ziekenhuis vast.
Het hinderen van ambulances
Niet alleen op individueel niveau worden mensen gehinderd. De ambuances van dePalestinian Red Crescent Society (PRCS) – een equivalent van het Rode Kruis in bezet Palestina – wordt in Jeruzalem systematisch de toegang ontzegd als ze vanuit andere delen van de Westelijke Jordaanoever aankomen. Palestijnse mensen aan de andere kant van de muur die spoedeisende hulp nodig hebben krijgen te maken met tijdrovende vertragingen doordat de ambulance wordt opgehouden of afgewezen door de het Israëlische leger. De PRCS vertelt ons dat ze vorig jaar 856 keer probeerde Jeruzalem binnen te komen vanaf de Westelijke Jordaanoever. In slecht 58 gevallen konden ze doorrijden. Dat betekent dat in 93% van de gevallen de toegang tot Jeruzalem werd geweigerd. In 2023 is de situatie helaas niet verbeterd is: in de eerste vijf maanden konden slecht 14 van de 265 PRCS-ambulances doorrijden.
Om toch de patiënten naar de ziekenhuizen in Jeruzalem te krijgen, maakt PRCS gebruik van een methode die bekend staat als het back to back. Dit betekent dat ambulances met een Palestijns kenteken de patiënt per brancard overbrengen naar een ambulance met Israëlische kentekenplaat bij de controlepost. In het beste geval betekent dit een vertraging van 10 minuten. Maar zo’n wisseling kan ernstige medische risico’s veroorzaken voor de patiënten. De gezondheidsrisico’s zijn talrijk, denk aan de destabilisatie van kritieke patiënten tijdens de overplaatsing en verhoogd risico op infecties. Dan spreken we nog niet eens over de inbreuk op de waardigheid en privacy van de patiënt, aangezien dit proces geheel in de open lucht plaats heeft. De controleposten hebben geen speciale ruimten waar deze transfers in privacy uitgevoerd kunnen worden: patiënten worden gedwongen om in het volle zicht van de militairen en alle andere aanwezigen van de ene ambulance naar de ander te gaan.
Het fantastische werk van de PRCS maakt het mogelijk voor een deel van de Palestijnse bevolking rondom Jeruzalem om toch hulp te krijgen in het meest dichtbij zijnde ziekenhuis. Ondanks de problemen bij de controleposten is het vaak toch beter om te proberen naar Jeruzalem te gaan; andere ziekenhuizen liggen ver weg
Een hartstilstand bij de controlepost
Begin van deze maand spraken we met een jonge vrouw die nog niet lang geleden haar broer verloren heeft door de weigering van de het Israelisch leger om de ambulance te laten passeren bij de controlepost. Op een ochtend krijgt ze haar broer niet wakker en ze ziet hij moeite heeft met ademhalen. De ambulance van de PRCS was snel ter plaatse en de keuzn om naar Jeruzalem te gaan is snel gemaakt. Het is een kleine 20 minuten rijden. Het kost zeker anderhalf uur om naar het ziekenhuis in Ramallah te rijden. Maar bij de controlepost van A-Za’ayyem werd de ambulance stilgezet door de soldaten. De ambulancemedewerkers moesten wachten tot een ambulance vanuit Jeruzalem kwam om de patiënt over te nemen. Toen deze vijftien minuten later arriveerde, maakten de soldaten geen haast. Haar broer is na een half uur wachten bij de controlepost in de ambulance overleden aan een hartstilstand.
Ieder mens heeft recht op medische zorg, maar in bezet Palestina wordt mensen dit recht ontzegd door het Israëlische leger. Alles hangt af van je ID kaart: heb je een blauwe Jeruzalem-ID dan krijg je te maken met vertragingen, maar kan je de toegang niet ontzegd worden. Voor de mensen met een groen West Bank-ID, zoals in de verhalen hierboven, hangt het ervan af of ze een vergunning hebben. Maar zelfs dan kun je nog bij een controlepostworden tegengehouden zonder dat daar een legale reden voor is.
Marije is als Nederlandse waarnemer van het EAPPI programma (Ecumenical Accompaniment Programme in Palestine and Israel) afgereisd om gedurende drie maanden ‘beschermende aanwezigheid’ te bieden aan Palestijnse burgers en gemeenschappen op de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. Ze verwerkt haar indrukken in blogs.
