Terwijl we worden toegezongen in het Spaans kijk ik om me heen. Het nationale theater van San Jose (Costa Rica) zit vol met bekende gezichten. Van over de hele wereld zijn onder meer diplomaten, collega campaigners, VN-organisaties en clustermunitie slachtoffers bijeengekomen voor de openingsceremonie van de clustermunitie conferentie die van 2 tot en met 5 september plaats vindt in Costa Rica. Het doel deze week? Zo veel mogelijk landen overtuigen clustermunitie voor altijd in de ban te doen.
Door Suzanne Oosterwijk
Nadat het Spaanse lied afgelopen is, zegt Jesus Martinez, lid van de Cluster Munition Coalition, het heel treffend: “de gemeenschap van landen die lid zijn van het verdrag moet groeien. Met ieder land dat zich aansluit bij het clustermunitie verbod groeit het stigma op deze wapens en groeit de norm tegen het gebruik van clustermunitie.” Hij weet wat wapens die geen onderscheid maken tussen burgers en militairen kunnen aanrichten: hij verloor toen hij 17 was beide benen door een landmijn.
Universeel verbod op clustermunitie
Na een luid applaus spreekt de president van Costa Rica, Luis Guillermo Solís, de aanwezigen toe. Costa Rica heeft al decennia lang geen leger meer en maakt zich internationaal hard voor humanitaire ontwapening. Hij zet de ambitie van Costa Rica, de voorzitter van de conferentie, bondig uiteen: méér landen moeten toe treden tot het verdrag, méér landen die het verdrag al hebben ondertekend moeten zo spoedig mogelijk ratificeren en landen moeten voor eens en altijd clustermunitie verbannen. En, voegt hij toe, Centraal Amerika moet de eerste clustermunitievrije zone ter wereld worden.
Grote verontrustheid clustermunitie gebruik
Vorige week maakte de 2014 Cluster Munition Monitor bekend dat in het afgelopen jaar veel is gebeurd om deze afschuwelijke wapens volledig uit te bannen. Landen die zijn aangesloten bij het Clustermunitieverdrag uit 2008 hebben miljoenen clustermunitie uit hun voorraden vernietigd en miljoenen onontplofte submunities zijn geruimd.
Clustermunitie veroorzaakt grootschalig menselijk leed, zowel ten tijde van conflict als nog lang daarna. Het gebruik van clustermunitie, door wie en waar dan ook ter wereld, is onacceptabel. In het voorslepende conflict in Syrië is sinds halverwege 2012 herhaaldelijk clustermunitie ingezet. De laatst bekende aanval met clustermunitie door het Syrische regime dateert van 21 augustus jongstleden. Ruim 140 landen, waaronder Nederland, hebben zich uitgesproken tegen het gebruik van clustermunitie door Syrië, dat overigens niet is aangesloten bij het Clustermunitieverdrag.
Naast het gebruik van clustermunitie in Syrië, kwamen dit jaar ook berichten naar buiten van nieuw clustermunitie gebruik in Oekraïne en Zuid Soedan. In beide gevallen is onduidelijk welke partij verantwoordelijk is. Daarnaast maakte Human Rights Watch gisteren bekend dat het er sterk op lijkt dat de Islamitische Staat (IS) vanaf de grond gelanceerde clustermunitie heeft ingezet in noord Syrië. Het gebruik van clustermunitie door zogenaamde non-statelijke actoren maakt de oproep aan landen om toe te treden tot het verdrag en hun clustermunitievoorraden te vernietigen des te urgenter.
Het gebruik van clustermunitie, door wie en waar dan ook, moet door de aanwezige staten in Costa Rica scherp worden veroordeeld. Dit is niet alleen een moreel appèl aan staten; het is hun plicht. In de woorden van Jesus: “Any use must be condemned as loud as the explosions of these deadly weapons.”
Dringende oproep aan staten: wordt lid van het Clustermunitieverdrag
De conferentie gaat vandaag van start in San Jose. Het is zaak dat overheden duidelijk laten zien hoever ze zijn met de implementatie van het verdrag. Maar bovenal is het van groot belang dat staten zich luid en duidelijk uitspreken tegen ieder gebruik van clustermunitie en het gebruik van clustermunitie in en door Syrië, in Zuid Soedan en in Oekraïne ten strengste veroordelen. Daarnaast zullen de campaigners van de Cluster Munition Coalition, waar PAX actief lid van is, landen aansporen om het verdrag te ratificeren of toe te treden. Het aantal landen dat clustermunitie categorisch verbiedt móet omhoog. We moeten verdere stappen zetten naar een universeel verbod. Alleen zo kunnen we garanderen dat dit wapentuig de wereld uit wordt geholpen. Alleen zo kunnen we garanderen dat deze wapens geen levens of ledematen meer eisen. Alleen zo kunnen we een wereld zonder clustermunitie werkelijkheid laten worden.
