Doen goede doelen de goede dingen en doen zij de dingen goed? Goed kan in ieder geval beter, stelde Femke Halsema in haar lezing op Wereldvluchtelingendag. ‘Ja’, vervolgt zij, ‘het is goed dat er bijvoorbeeld hulp aan Syrië wordt geboden. Tegelijk is de vraag of dat op de goede manier en de goede plekken gebeurt.’ Daarnaast roept zij de geldschieters, burgers en overheden op goed te geven. Er is veel hulp nodig en ook voor die plekken die zich niet voor een mooie foto lenen. Rampen leveren nou eenmaal niet altijd mooie foto’s op.
Mogelijke keuzes
Haar oproep kan ik van harte onderschrijven. De ergste plekken zijn het moeilijkst te bereiken, de ernstigste problemen zijn vaak het lastigs op te lossen en financiële steun is hiervoor moeilijk te vinden. Overal wordt bezuinigd, en terwijl sommigen iets minder vaak of lang op vakantie gaan, zouden anderen graag thuisblijven maar moeten hun huis uit omdat ze hun baan verloren zijn. En vele gevluchte Syriërs zouden graag naar huis terug willen en vragen zich af waarom zij niet meer steun krijgen van die landen die eerder zo goed aan hun dictator verdienden. Terecht dus de vraag, waaraan zal ik mijn goede geld geven of waar wordt ons kostbare belastingcenten besteed.
Volgens Halsema dwingt de schaarste de organisaties tot onderlinge concurrentie en raken ze daardoor te veel gericht op eigen belang waarmee hun eigen bestaan een doel op zich wordt.
Ik geloof niet dat ‘de goede doelen’ hun eigen bestaan als doel hebben en tegelijk zie ik wel het risico dat ze teveel in zichzelf gekeerd raken. En daarmee de vraag uit het oog verliezen, voor wie en namens wie doen wij eigenlijk goed; wat is eigenlijk goed en wat is de zin van het goed doen?
Nut of waarde
Harry Kunneman, Ruud Kaulingfreks en Edu Feltmann waren dezer dagen interessante gesprekspartners over deze vraag bij een bijeenkomst op de Universiteit voor Humanistiek. Moet er iets gedaan worden, wat is goed doen en is dat zinnig. En is dat dan omdat het voor je zelf goed is, omdat het goed is voor de ander of omdat je je erin verbonden voelt met een ander. Volgens hen dreigen organisaties zich alleen maar te gaan richten op nut, op macht, op hun eigen belang en zou het goede instrumenteel kunnen worden hieraan. Pas op dat het nut de waarde niet verdrukt en als je goed wil doen, baseer dat dan op gedeelde waarde.
In mijn recente artikel ‘bewogen ont-moeting’ in het boek ‘Zorg voor zin’ ga ik hierop in. Het is dus belangrijk dat goede doelen, en eigenlijk alle organisaties, zorgen dat duidelijk maken wat de waarde, de zin is van wat ze doen. Voor hen zelf, voor hen die ze steun bieden en hen die ze steun vragen. Dit vraagt een actief gesprek met alle betrokkenen. En terwijl dat gesprek de laatste jaren sterk verbeterd is met de ontvangers van de steun, wordt de gever van de steun nog teveel als gever in plaats van partner gezien.
Welk doel
Partnerschap veronderstelt wederkerigheid en dus een ontmoeting, een gesprek over onze beweegredenen, waarom komen wij in beweging, waar doen we wat we doen. De bewogen ontmoeting is een lange termijn investering in de duurzaamheid van steun voor en resultaat van onze acties. Investeren kost tijd en geld maar vooral aandacht en durf. Ik ben er van overtuigd dat goede doelen daarmee weer onderdeel worden van een maatschappelijke beweging in Nederland en internationaal, waarin mensen met elkaar zin beleven met elkaar en voor elkaar goed doen. Met een goed doel bedoelen we dan niet langer de organisatie die goed werk doet, maar het waardevolle doel dat we voor staan en gaan. Een menswaardig bestaan voor ieder mens, dan zijn we goed bezig.
