Nederland is opnieuw gelinkt aan een luchtaanval in Irak waarbij burgerslachtoffers zijn gevallen tijdens de oorlog tegen IS. Dat blijkt uit onderzoek van NOS, Nieuwsuur en NRC, onderbouwd met data van ngo Airwars. Het is het derde geval waarbij informatie over Nederlandse betrokkenheid naar buiten is gekomen. Eerder gebeurde dat bij het bombardement in de Iraakse stad Hawija waarbij minstens 85 burgerslachtoffers vielen en bij een eerdere luchtaanval op Mosul waarbij vier burgers omkwamen.
Vanochtend werd bekend dat bij een Nederlandse luchtaanval op een woongebouw in de Iraakse stad Mosul op 22 maart 2016 zeker zeven burgerdoden vielen, waaronder een driejarig meisje. De Amerikaanse legerleiding (CENTCOM) verklaarde het in eerste instantie niet aannemelijk dat er burgerdoden zouden zijn gevallen bij de Nederlandse aanval, ondanks informatie die op het tegendeel wees. Nederland is daardoor destijds niet officieel op de hoogte gesteld dat er burgerslachtoffers waren, maar heeft daar zelf ook niet actief om gevraagd.
Meer burgerslachtoffers dan bekend
Ngo’s zoals Airwars en PAX rapporteren al jaren dat de Westerse coalitie waarschijnlijk veel meer burgerslachtoffers heeft gemaakt dan tot nu toe officieel bekend is, maar door troebele informatievoorziening is dit lastig te verifiëren. Defensie rapporteerde lang namelijk alleen wekelijks over het aantal luchtaanvallen dat was ingezet, niet over de precieze locatie en het tijdstip; hier is pas sinds de bekendmaking van dit nieuws verandering in gekomen.
Nu wel direct verantwoordelijkheid nemen
“Het is belangrijk dat er nu wél direct verantwoordelijkheid wordt genomen. Hoewel Nederland eerder al erkende burgerslachtoffers in Hawija te hebben veroorzaakt, zijn excuses en officiële compensatie tot dusver uitgebleven. Hopelijk toont Nederland zich in deze zaak beter bereid het leed van de nabestaanden te verzachten”, aldus Erin Bijl, expert Protection of Civilians bij PAX. Zij is op dit moment namens PAX betrokken bij overleggen met het ministerie van Defensie die ertoe moeten leiden dat Defensie een beter onderzoeks- en transparantiebeleid opstelt voor aanvallen waarbij burgerslachtoffers vallen.
Na dat nieuws over ‘Hawija’ naar buiten kwam, moesten organisaties zoals PAX, de Universiteit Utrecht en Iraakse ngo Al-Ghad het initiatief tot onderzoek nemen, waarbij de korte- en langetermijngevolgen van het Nederlandse handelen uitgebreid in beeld werden gebracht. “Het is goed dat minister Ollongren nu wel heeft aangekondigd deze zaak nog verder te gaan onderzoeken.” Defensie heeft donderdag in reactie op het nieuws een overzicht gepubliceerd van de bijna 2.200 keer dat er F16’s zijn ingezet in Irak en Syrië tussen 2014 en 2018. Met deze informatie is de inzet en de gevolgen daarvan voor burgers beter te onderzoeken en te verifiëren.
PAX roept in navolging daarvan op tot een breder onafhankelijk onderzoek – op basis van deze data – naar Nederlandse betrokkenheid bij aanvallen die mogelijk hebben geleid tot dodelijke burgerslachtoffers en pleit voor het instellen van een burgerslachtofferfonds waarmee Nederland materiële compensatie kan aanbieden aan burgers die slachtoffer zijn geworden van Nederlands militair handelen.
