Net een paar maanden bezig als algemeen directeur bij PAX vindt Anna Timmerman zich thuiswerkend terug onder de hoogslaper van haar zoon. Ver weg van Irak, Zuid-Soedan, Oekraïne en Colombia, duizenden kilometers van de gebieden waar PAX werkt. Ze was er graag heen gegaan om de mensen met wie PAX werkt aan vrede te leren kennen, maar de coronacrisis zette daar een streep door. Nu belt Timmerman ze stuk voor stuk op, om te zien hoe het coronavirus in de (post)conflictgebieden huishoudt. En of de machthebbers luisteren naar de bevolking, voor wie deze crisis bovenop de ellende komt waar ze al in zaten.
———-
Anna Timmerman in gesprek over vrede in tijden van corona
Aflevering 2: Soedan
———-
Het volgende gesprek in de serie is met Hala al Karib, regionaal directeur van the Strategic Initiative for women in the Horn of Africa (SIHA) en partner van PAX. SIHA is in 1995 opgericht met als doel om de rechten voor vrouwen in de Hoorn van Afrika te verbeteren. SIHA zet zich in voor een betere toegang tot het rechtssysteem en meer economische onafhankelijkheid voor vrouwen. Samen met PAX traint SIHA in Soedan, onder andere, vrouwen in geweldloos verzet.
Anna: ‘Ik ben ontzettend blij je te spreken Hala, waar ben je nu, aangezien je veel tussen Oeganda en Soedan reist?’
‘Ik zit vast in Kampala in Oeganda, maar er zijn slechtere plekken om vast te zitten hoor. Hier in Kampala is ons regionaal hoofdkantoor gevestigd.’
Anna: ‘Hoe is het daar, hoe strikt wordt de lockdown gehandhaafd?’
‘We beginnen langzaam aan de lockdown te wennen, maar vooral onze medewerkers in Soedan en Zuid-Soedan hebben het zwaar. Iedereen moet nu vanuit huis werken, maar dat is niet altijd mogelijk. Als vrouwen thuis zijn verwacht hun familie dat ze het huishouden doen. Het maakt niet uit of ze werken als vrouwenrechten activist, hun man en familie begrijpen vaak niet dat ze echt moeten werken en niet alleen het huishouden kunnen doen.’
‘Daarnaast is veiligheid door de lockdown ook een probleem. Veel van onze leden werken in de informele economie, bijvoorbeeld als straatverkoper met een eigen kraam. Om geld te verdienen moeten ze dus wel naar buiten, maar in Soedan en Zuid-Soedan gebruikt het leger nu vaker geweld tegen vrouwen omdat ze meer bevoegdheden hebben gekregen om te handhaven in de coronacrisis. In Soedan zijn er geen wetten die vrouwen specifiek beschermen tegen geweld. En doordat de meeste rechtbanken nu gesloten zijn en aanklagers minder werken, is zelfs het aangeven van geweld een enorme uitdaging. Vrouwen uit de lagere middenklasse worden dus van alle kanten hard geraakt en er is geen enkel vangnet.’
Anna: ‘Hebben vrouwen wel toegang tot gezondheidszorg?
‘Nee. Veel vrouwen begrijpen nog niet goed wat Covid-19 is, hoe je het krijgt en hoe je jezelf ertegen kunt beschermen. Wij werken met de armste mensen in deze regio, voor hen is zelfs water om je handen te wassen erg duur. We zijn dus druk bezig met bewustzijn creëren en ons in te zetten voor de allerarmsten. In onze Covid plannen richten we ons volledig op vrouwen en hoe het hen beïnvloedt. We hebben smartphones aangeschaft waarmee vrouwelijke leiders verhalen kunnen ophalen en video’s kunnen maken. Met deze echte verhalen proberen we de overheid onder druk te zetten om met oplossingen te komen. In Soedan werken we goed samen met de minister voor gezondheidszorg maar in andere landen verloopt de samenwerking heel moeizaam.’
Anna: ‘Maatregelen tegen corona, zoals thuiswerken en binnen blijven, werden natuurlijk eerst in China en Europa ingevoerd. Wat hoor je van vrouwen in jouw regio over wat op lokaal niveau nodig is?’
‘Ook hier zijn vrouwen bereid om thuis te blijven als ze maar voldoende ondersteuning krijgen om in leven te blijven. Maar er is hier geen enkele instantie die mensen echt helpt. Je kunt mensen niet dwingen om thuis te blijven als je ze daar niet bij helpt. Je hebt de overheid en misschien zelfs de Verenigde Naties nodig om te zorgen dat mensen in ieder geval minimale steun krijgen om te overleven. Normaal gesproken delen wij nooit voedsel uit maar nu hebben we ramadan boxen uitgedeeld in Soedan om vrouwen aan te sporen om binnen te blijven. We proberen overheden er ook van te overtuigen dat ze echt moeten helpen met de voedselvoorziening als ze willen dat mensen binnen blijven.’
Anna: ‘In een aantal landen waar jullie werken begint de ramadan. Zullen mensen zich dan nog aan de lockdown en andere maatregelen houden?’
‘Dat wordt een uitdaging inderdaad. Ramadan drukt ook weer zwaarder op vrouwen, omdat er nog meer van hen gevraagd wordt. Er zullen meer mensen in huis zijn die uitgebreide maaltijden verwachten. Het wordt ook lastig om mensen binnen te houden. In Soedan zijn bijeenkomsten in de moskeeën verboden. De gouverneur van Khartoum vond dat onzin en riep mensen op om toch naar de moskee te gaan, waarna hij uit zijn functie is gezet. Zo brengt Covid ook weer nieuwe problemen.’
Anna: ‘Hoe gaat het met het vormen van een regering in Soedan en met het vredesproces?’
‘Dat gaat moeizaam. Het gaat ontzettend slecht met de economie. We hebben echt een paar flinke stappen terug gezet, het leger trekt weer meer macht naar zich toe en er laaien door het hele land oude conflicten op, maar mensen hebben het niet door omdat het economisch zo slecht gaat.’
Anna: ‘Hebben vrouwen een stem in de overgangsregering?’
‘Absoluut niet. De overgangsregering wil nu militaire gouverneurs vervangen door burgergouverneurs, maar op die lijst staat geen enkele vrouw. Vrouwen staan mijlenver af van welke besluitvorming dan ook, terwijl er wel vrouwen in de politieke partijen zitten. Het is dus heel ingewikkeld.’
Anna: ‘Kan de internationale gemeenschap iets doen om vrouwen toegang te laten krijgen tot het politieke proces?’
‘Het huidige systeem, waarin vrouwen willekeurig naar voren worden geschoven in de bestaande politieke processen, werkt niet. Je kunt vrouwen wel laten aansluiten bij politieke partijen, maar als ze geen onderdeel zijn van het besluitvormingsproces is dat zinloos. Zolang er geen basisagenda is voor gendergelijkheid en geen agenda tegen geweld tegen vrouwen, gebeurt er niets. Dus we moeten de dynamiek veranderen. Dat proces moet al beginnen voordat vrouwen in de politieke arena komen, zodat ze duidelijk kunnen spreken over wat zij willen.’
‘Als we nu aan vrouwen vragen wat ze voor elkaar hebben gekregen binnen hun politieke partij is het antwoord: niets! Ze mochten vaak niet eens iets zeggen. Het is compleet onduidelijk wat ze komen doen bij die partijen, ze weten niet wie hun bondgenoten zijn, wie voor hun belangen wil opkomen. Er gebeurt dus helemaal niets voor vrouwen en dat is enorm frustrerend. ’
Anna: ‘Je was bij ons in Utrecht op bezoek eind 2019. Wat was je boodschap toen?’
‘Dat je vrouwen nooit moet onderschatten. Vrouwen hebben keer op keer laten zien dat zij verandering kunnen brengen. Gender wordt vaak gezien als een kruisje dat aangevinkt moet worden. Maar het is tijd om in vrouwen te investeren en ze te zien als een drijvende kracht. Tijdens de protesten in Soedan was bijna 60% van de demonstranten vrouw. Vrouwen zijn belangrijk in een proces van democratisering en vrouwelijk leiderschap kan jonge mensen inspireren. Want juist jongeren zijn nu vaak zo gefrustreerd over de huidige machthebbers.’
‘In samenwerking met PAX zullen we ook pleiten voor het betrekken van vrouwen bij de politie, het leger en de overheid. Dat zijn bijna alleen mannen nu dus dat is strategisch is erg belangrijk. Vooral in onze landen waar het patriarchaat zoveel invloed heeft.’
Anna: ‘Het was zo inspirerend om met je te praten Hala, nog een laatste vraag, wat is je grootste wens of je droom voor Soedan?’
‘De mensen in Soedan hebben zo hard gestreden voor democratie, die vrijheid is zo kostbaar. We moeten daarom die vrijheid en democratie behouden. Echte democratie met een burgerregering, zonder invloed van het leger, binnen 3 jaar is mijn grootste droom voor Soedan. Als je in dit deel van de wereld woont leer je alleen korte termijn te dromen, haha.’
Lees ook:
- Aflevering 1: Door corona moeten we in Colombia heel alert zijn voor misbruik
- Aflevering 3: Vredesproces Zuid-Soedan mag niet lijden onder corona
- Aflevering 4: Omgaan met het verleden is de kern van vooruitgang
- Aflevering 5: De internationale gemeenschap moet weten wat hier in Irak gebeurt
- Vrede in tijden van corona
