Nadat er acht mensenrechtenverdedigers zijn vermoord en anderen met de dood zijn bedreigd, vrezen Colombiaanse activisten dat de door het coronavirus veroorzaakte gezondheidscrisis wordt uitgebuit door illegale gewapende groeperingen.
De Verenigde Naties en de Organisatie van Amerikaanse Staten delen deze bezorgdheid.
Colombia zit sinds woensdag 25 maart in nationale quarantaine, maar in sommige gebieden waren al eerder lokale maatregelen genomen. De acht moorden vonden allemaal plaats in gemeenschappen die vanwege het coronavirus onder quarantaine stonden.
Verschillende instellingen die bedoeld zijn om mensenrechten te beschermen en geweld te voorkomen, zijn door de quarantaine minder actief geworden. Naarmate het aantal coronavirusinfecties in Colombia toeneemt en de mobiliteit beperkter wordt, is het steeds moeilijker geworden om te vertrouwen op de mechanismen die aanwezig waren om sociale leiders en vredesactivisten te beschermen. Dit gebrek aan bescherming treft voornamelijk de meest kwetsbare sectoren van de samenleving. Bovendien zijn de mensen die te horen krijgen dat ze thuis moeten blijven, nu gemakkelijker te vinden door degenen die hen willen schaden.
Joris van de Sandt, programmaleider bij PAX, zegt: “De Colombiaanse staat en lokale autoriteiten hebben de verantwoordelijkheid om de bescherming van alle sociale leiders te garanderen. Illegale gewapende groepen mogen niet ongehinderd en ongestraft kunnen handelen tijdens de verordende quarantaine. We roepen president Duque op om de bevolking te beschermen, niet alleen tegen het coronavirus, maar ook tegen de wapens die zoveel mensen eerder het zwijgen hebben opgelegd.”
Golf van moorden
Er is de afgelopen twee weken een golf van moorden geweest. Op 19 maart zijn drie mensen vermoord: Marco Rivadeneira, een erkend sociaal activist en politiek leider in Putumayo; Ivo Humberto Bracamonte, een lokale progressieve politicus in Norte de Santander; en Ángel Ovidio Quintero, een lokale sociale leider in Antioquia. Op 24 maart werden twee inheemse leiders en een voormalig guerrilla lid gedood. Bovendien hebben gewapende groepen mensen in Chocó en in Nariño met geweld ontheemd.
Eerder deze maand werd Alexis Vergara, een Afro-Colombiaanse leider en vakbondsman in de suikerindustrie, op 8 maart vermoord in het noordelijke deel van Cauca, een gebied waar PAX actief is. In de mijnstreek Cesar ontving Margeyis Valencia Barbosa, een leider en verdediger van de territoriale rechten van haar gemeenschap, op 16 maart een pamflet met een doodsbedreiging. Helaas is dit niets nieuws. Afro-Colombiaanse gemeenschappen in Cesar worden al jaren bedreigd en zijn herhaaldelijk het doelwit geweest van geweld. Een van hen, Néstor Iván Martínez, die zich verzette tegen de uitbreiding van de mijnbouwactiviteiten van de multinational Drummond, werd in september 2016 vermoord. (PAX werkt al vele jaren in Cesar.)
Gebrek aan bescherming
Colombia behoort al een geruime tijd tot een van de gevaarlijkste landen ter wereld voor activisten en sociale leiders. Door de quarantaine en de focus van de Colombiaanse regering op de bestrijding van het coronavirus zijn de risico’s voor activisten nu nog groter geworden.
De National Protection Unit, de instantie die bescherming biedt aan politici en prominenten, heeft de beschermingsmaatregelen, waaronder lijfwachten, beveiligde mobiele telefoons en gepantserde voertuigen, teruggeschroefd. Degenen die bedreigd zijn, krijgen te horen dat ze in hun woonplaats moeten blijven, maar zonder enige bescherming. De Ombudsman voor de mensenrechten heeft onlangs in het hele land haar deuren gesloten en de alternatieven zijn niet toegankelijk voor de meest kwetsbare mensen. De bestaande preventieve en noodbeschermingsmechanismen voor mensenrechtenverdedigers zijn verzwakt, waardoor ze zich door de staat verlaten voelen. Ze zijn bang voor het toenemende geweld en er is weinig vertrouwen in de lokale autoriteiten.
Bescherm de mensen
Van de Sandt: “Door de coronacrisis lopen de sociale leiders die in het verleden zijn aangevallen omdat ze hun rechten verdedigden en bedrijven en lokale autoriteiten bekritiseerden, nu een groter risico. Daarom roepen we alle Colombiaanse autoriteiten op, evenals bedrijven die actief zijn in gebieden waar het gewapende conflict voortduurt, om deze bedreigingen af te wijzen en alles in het werk te stellen om deze mensen te beschermen. “