We zitten in de ongebruikte bar van Cinema Rivoli in Sour met het Tiro-team, terwijl het zweet over onze rug druipt door de verzengende hitte. Drie jonge meisjes komen de bioscoop binnen voor een filmvertoning die om 18.00 uur gepland staat. Kassem Istanbouli, oprichter van Tiro Association for Arts, vertelt hen dat de vertoning een uur wordt uitgesteld vanwege de stroomuitval.
Als ze een uur later terugkomen krijgen ze te horen dat de film is geannuleerd. Hetzelfde gebeurde een dag eerder. “Het wordt heel moeilijk voor ons om ons werk te doen. Vorige week hadden we een filmfestival maar halverwege een van de films viel de elektriciteit uit, dus moest iedereen naar huis. We hebben elektriciteit en internet nodig om ons werk te doen, vooral als het zo warm is en mensen zich niet buiten kunnen verzamelen”, vertelt Kassem.
Straattheater
De volgende dag besluit Kassem om in de late namiddag, wanneer de hitte van de zon is afgenomen, een theaterworkshop te houden in de haven in Sour, in plaats van weer evenementen uit te stellen en te annuleren. Libanezen uit andere delen van het land verzamelen zich in het weekend in Sour om te genieten van het strand en om te ontsnappen aan enkele van de donkere realiteiten die Libanon momenteel doormaakt. Terwijl mensen voorbij lopen, zien we hoe het straattheater leven en energie in de haven brengen – het Tiro-team voert politieke schetsen uit over de huidige situatie en kleine menigten verzamelen zich om daar naar te kijken.
In Beqaa gebruikt onze partner Peace of Art een oud schoolgebouw om een vrije, open omgeving te creëren voor jongeren in de regio om samen te komen. Beqaa is een geïsoleerde regio in Libanon en het is duidelijk dat de economische crisis de mensen hier nog harder treft dan in meer bevolkte gebieden. Vera organiseert kunstworkshops voor de jeugd om zich samen vrij te uiten in een steeds meer verdeelde samenleving. Een jong meisje, genaamd Ribas, maakte het schilderij hiernaast. Het is gewijd aan de explosie in Beiroet. Het geschrift in de rook zegt: “Vanuit mijn hart, vrede naar Beiroet”. Dit is een citaat uit een lied van Fairuz (Fairuz is de nationale zanger van Libanon, geliefd bij iedereen). Ribas wilde uitdrukken dat hoewel Beiroet en Libanon beschadigd en gewond zijn, de duiven laten zien dat er nog hoop is.
Calligraffiti
In Beiroet wordt kunst in de openbare ruimte gebruikt voor politieke uitingen. De stad is altijd gedrenkt in creativiteit; vol openlucht kunstgaleries vol calligraffiti (een combinatie van kalligrafie en graffiti) schilderijen en slogans die de mensen aan spreken. Elke keer als we de stad bezoeken is er een nieuw kunstwerk te ontdekken in een kleine zijstraat, op een oude ruïne uit de burgeroorlog of in een hoek die nog moet worden gevonden.
Rond 4 augustus ontstonden overal in de stad kunstzinnige uitingen om de regering te veroordelen, te rouwen om de slachtoffers en op te roepen tot gerechtigheid. Een kunstenaar, Brady Black, schilderde de portretten van alle slachtoffers van de ontploffing naast elkaar in de buurt van Martyrs Square. Een krachtige boodschap; dat al hun levens ertoe doen en herinnerd moeten worden. Een organisatie hing enorme spandoeken op de gebouwen waar mensen omkwamen, een duidelijke oproep tot gerechtigheid. Een andere kunstenaar bekritiseert duidelijk de regering met berichten verspreid over gebouwen naast de haven waarin staat: ‘4 MILJOEN LIBANEZEN VERMOORD, GEWOND, GETROFFEN, GESTOLEN, ONTVOERD… JE HEBT JE IMMUNITEIT VERLOREN.
Hoop
Libanon is aanzienlijk veranderd sinds we er anderhalf jaar geleden voor het laatst waren. De week dat we er nu waren was bijzonder bewogen: zo waren er gewelddadige botsingen tussen rivaliserende fracties, de herdenking op 4 augustus en protesten, bosbranden en raketvuren en spanningen tussen Israël en Libanon. Al deze incidenten spelen tegen de achtergrond van een verslechterende economische crisis, brandstof-, medicijn-, voedsel- en elektriciteitstekorten en Covid-19. Mensen zijn bezig om te overleven; als de elektriciteit uitvalt ben je bezig om het licht weer aan te krijgen. Wanneer een familielid ziek is duurt het twee dagen om panadol in de apotheek te vinden. Als je ergens heen moet rijden, wacht je uren op benzine. Dit laat weinig ruimte over om na te denken over politieke en sociale verandering. Maar toch vinden er in heel Libanon creatieve initiatieven plaats om deze ruimte te creëren en uit te breiden. Om verder te denken dan de huidige crises en om een sprankje hoop te brengen in een anders zeer demoraliserende context.
Tekst en foto’s door Florence Bateson en Pim Gerritsen
