In Frankrijk staat cementproducent Lafarge terecht. Het bedrijf wordt beschuldigd van het bijdragen aan misdaden tegen de menselijkheid in de oorlog in Syrië. In het vandaag verschenen rapport Funding Conflict. Heightened human rights due diligence in conflict-affected areas, with a case study on Lafarge and its investors, bepleiten PAX en het European Center for Constitutional and Human Rights een ‘verhoogde’ due diligence verplichting in aankomende wetgeving op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO). Deze verplichting zou moet gelden voor bedrijven die actief zijn in conflictgebieden en voor hun investeerders.
Wat is due diligence?
Due diligence gaat over het analyseren en beheersen van risico’s. Bedrijven zijn continu bezig met het analyseren en beheersen van de economische, financiële en juridische risico’s voor hun eigen operaties. Maar bedrijven hebben ook een maatschappelijke zorgplicht en de verantwoordelijkheid om in al hun bedrijfsketens mensenrechten en milieu te respecteren. Ze moeten dus ook op het gebied van mensenrechten en milieu due diligence uitvoeren. Dit staat uitgewerkt in het internationale normenkader op het gebied van bedrijfsleven en mensenrechten: de UN Guiding Principles en de OESO-richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen. Bedrijven moeten de mogelijke en daadwerkelijke mensenrechtenschendingen in hun bedrijfsketens in kaart brengen. Ze moeten deze schendingen voorkomen of beperken en herstel bieden aan slachtoffers. Met bedrijfsketens wordt bedoeld alle zakenrelaties van een bedrijf: van grondstofleverancier tot afnemer.
Due diligence in conflictgebieden
In conflictgebieden lopen bedrijven extra risico om betrokken te raken bij zeer ernstige mensenrechtenschendingen. Een bedrijf kan conflict verergeren of zelfs nieuwe conflicten veroorzaken. Tegelijkertijd kunnen mensen in conflictgebieden vaak minder of niet rekenen op bescherming door hun overheid. In conflictgebieden hebben bedrijven dus extra verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat zij de hoge risico’s tijdig in kaart brengen en niet bijdragen aan het verergeren van conflict. Zo moeten ze een conflictanalyse uitvoeren en laten zien hoe hun activiteiten en zakenrelaties van invloed zijn op het conflict en omgekeerd. Dit wordt ‘verhoogde’ mensenrechten-due diligence genoemd.
Activiteiten tijdens de Syrische burgeroorlog
Het rapport beschrijft specifiek de activiteiten van Lafarge – dat inmiddels nu Holcim heet – tijdens de Syrische burgeroorlog. Activiteiten waarvoor het bedrijf nu voor de rechter staat in Frankijk. In het rapport onderzoeken we welke maatregelen het bedrijf en haar investeerders hadden moeten nemen in de verschillende fases van het conflict.
In de praktijk is het uitvoeren van effectieve due diligence in conflictgebieden helaas nog verre van gebruikelijk, zowel voor bedrijven als voor de banken, pensioenfondsen en verzekeraars die in deze bedrijven investeren. De casus Lafarge staat niet op zichzelf. Dikwijls ondernemen bedrijven en investeerders onvoldoende actie, wat leidt tot ernstige impact op mensen in conflictgebieden. Voorbeelden hiervan zag PAX al eerder in Zuid-Soedan en Colombia. In veel gevallen hebben deze bedrijven nog niet voldaan aan hun verantwoordelijkheid de slachtoffers herstel te bieden.
Aanbevelingen voor IMVO wetgeving
Het rapport laat zien hoe bedrijven moeten omgaan met de verhoogde mensenrechtenrisico’s in conflictgebieden en doet verschillende aanbevelingen voor aanstaande wetgeving op het gebied van internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen:
- Wetgeving moet volledig in lijn zijn met de UNGPs en de OESO-richtlijnen
- Er moet een verhoogde due diligence-verplichting worden opgenomen voor bedrijven die actief zijn in conflictgebieden;
- De financiële sector moet volledig door de wetgeving gedekt worden
Daarnaast moet IMVO-wetgeving duidelijk maken dat bedrijven naast mensenrechten en milieu ook het internationaal oorlogsrecht moeten respecteren wanneer zij betrokken zijn bij situaties van gewapend conflict.
In de Europese Unie zijn de onderhandelingen over Europese IMVO-wetgeving op dit moment in volle gang. In Nederland hebben afgelopen najaar zes politieke partijen een ambitieus wetsvoorstel ingediend om maatschappelijk verantwoord ondernemen verplicht te stellen: de wet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen. Het rapport van vredesorganisatie PAX en ECCHR toont aan hoe belangrijk het is dat die ambitieuze wetgeving er komt, in Nederland en in de EU, maar ook hoe belangrijk het is dat er in die wetgeving extra aandacht komt voor ondernemen in conflictgebieden.
Verder lezen
- Lees hier wat PAX eerder schreef over conflictgebieden en wetgeving voor internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen
- PAX Policy Brief – Conflict & IMVO Wetgeving
- Joint Statement on Conflict & Due Diligence Legislation