We spreken meneer L., een jurist uit de regio Loehansk-Donetsk. Meneer L. is niet zijn echte naam. ‘L.’ is niet eens zijn eerste letter. We gebruiken dit pseudoniem omdat hij bang is voor de consequenties van zijn uitspraken. Hij ervaarde al eerder dat zijn uitspraken voor problemen zorgen, toen separatisten in 2014 met geweld zijn provincie in het oosten van Oekraïne innamen.
Het interview met Meneer L uit Loehansk-Donetsk
Meneer L. is niet zijn echte naam. ‘L.’ is niet eens zijn eerste letter. We gebruiken dit pseudoniem omdat hij bang is voor de consequenties van zijn uitspraken. Hij ervaarde al eerder dat zijn uitspraken voor problemen zorgen, toen separatisten in 2014 met geweld zijn provincie in het oosten van Oekraïne innamen.
Waar ben je op dit moment?
Ik kijk vanuit mijn raam uit over de stad die onder vuur ligt van de Russen. Tot voor kort kon ik aan de andere kant uitkijken over de andere grote stad in mijn provincie, maar die ramen zijn inmiddels geblindeerd om geen aandacht van de Russische vliegtuigen en soldaten te trekken.
Hoe gaat het met je? Hoe ziet je dagelijks leven er nu uit?
Het is alsof ons lichaam is veranderd in een groot oor: we luisteren de hele dag met volle aandacht naar alles wat er om ons heen gebeurt. Vanwege de talloze explosies en beschietingen zijn we naar de veiligheid van onze kelder verhuisd, waar we in de winter onze geweckte groenten bewaren. Dit is eigenlijk ons tweede huis geworden. Mijn dochter heeft deze kamer versierd met kerstlampjes, om ons hier wat meer thuis te voelen. [Terwijl hij dit beeld schetst, breekt zijn stem en hij neemt een adempauze.] We zingen liedjes, lezen verhalen en praten met elkaar. We gaan alleen naar boven om in de keuken eten te bereiden. We gaan niet meer naar buiten voor boodschappen. Vorige week nog werd een vrouw doodgeschoten tijdens een bombardement aan de oostzijde van de stad.
Mijn oudste dochter studeert in Kyiv. Zij ondervindt ook dagelijks de bombardementen. Ik bel haar elke dag meerdere keren om te horen hoe het gaat, omdat ik me grote zorgen maak. Ik bel ook met mijn vrienden en familie in Kharkiv. Ze vertellen me dat vliegtuigen overvliegen en hun stad beschieten. Maar wanneer ik hen vraag of ze van plan zijn Kharkiv te verlaten, verzekeren ze me dat ze liever in hun woonplaats sterven dan dat ze op de vlucht slaan.
Hoe gaat het met basisbehoeften zoals elektriciteit, water, internet en voedsel?
Goddank zijn we nog voorzien in onze basisbehoeften, maar soms hebben we te maken met uitval van de elektriciteit en het internet.
Wat verwacht je dat er nu gaat gebeuren? Wat is in jouw ogen een oplossing voor deze oorlog?
Wat betreft de oplossing zie ik een belangrijke rol weggelegd voor organisaties die veilige plekken creëren voor burgers in deze regio. Uiteraard begrijp ik dat dit moeilijk te organiseren is. Laat me dit illustreren met een metafoor: het is simpel om een gemeenschappelijke taal met een crimineel te vinden, zelfs met de grootste schurk, maar met een beschieting kun je niet onderhandelen.
Om de oorlog een halt toe te roepen, moet er mijns inziens een aantal stappen worden ondernomen. Allereerst moeten internationale organisaties en onafhankelijke organisaties veilige toevluchtsoorden in het leven roepen. Op deze plekken zouden mensen in staat moeten zijn zich in veiligheid te bewegen om bijvoorbeeld hygiënepakketten te ontvangen. Verder moeten vredestroepen worden ingeschakeld. Dat is moeilijk, zeker sinds 2014. Tijdens deze missies zou geweldgebruik geregistreerd moeten worden. We sturen onze Russische vrienden in Rusland bijvoorbeeld video’s van de schendingen door hun leger. We zijn woest op Rusland. Het is onmenselijk met hoeveel beschietingen ze ons confronteren. Ik vind ook dat Rusland voor het Internationale Gerechtshof moet worden gedaagd. Nu worden we beschermd door het Oekraïense leger, maar dat was in 2014 niet het geval. Onze regio had toentertijd 700.000 inwoners, maar er was niemand die ons beschermde. We werden tijdens die bezetting gedwongen te vertrekken en zijn pas recentelijk teruggekeerd. Zij die hier bleven wonen, vertrokken later en willen niet meer terugkeren. De internationale gemeenschap is nu begonnen met het bijhouden van de overtredingen en ik kan niet wachten tot Rusland ter verantwoording wordt geroepen door het Internationale Gerechtshof.
Een andere oorzaak van de huidige situatie is het uitblijven van gepaste sancties van de internationale gemeenschap toen onze soevereiniteit in 2014 ondermijnd werd. Niemand is gestraft voor die oorlogsmisdaden. Dit heeft geleid tot de herhaling hiervan, zoals we nu zien gebeuren. Om je een voorbeeld te geven: in 2004, niet 2014, leefden we in onderdrukking, omdat we niet achter de partij met de meeste stemmen in onze regio stonden. Hierdoor werd mijn moeder illegaal ontslagen, tegen het arbeidsrecht in. Ze werkte op de administratie in een van de fabrieken in de omgeving. Ik bracht haar zaak voor de rechter. Dit leidde één jaar later tot haar dood, toen de zaak werd gesloten.
Zoals je hebt benoemd zijn er vanaf 2014 veel Oekraïners uit jouw stad vertrokken en andere mensen hebben er hun intrek genomen. Zie je op dit ogenblik een stijging in de spanningen tussen de inwoners?
[Mr. L. zoekt een antwoord en begint zacht te snikken.] Ten eerste wil ik zeggen dat niemand in onze regio de afscheiding van Oekraïne steunde. We waren stuk voor stuk burgers van Oekraïne. Dat is waarom er geen conflict bestaat tussen de mensen die hier zijn gebleven en die zijn teruggekeerd. In 2014 was ik verbaasd over het feit dat we niet deelnamen aan de verkiezingen. Het was zomaar besloten dat de mensen in mijn regio voor de Volksrepubliek Luhansk hadden gestemd. Maar dat waren geen mensen van hier, maar mensen uit andere delen van de streek. Daarom won deze partij de verkiezingen.
We hielden verkiezingen, tijdens de Oranje Revolutie in 2004, en ik was hoofd van een stembureau. We ontvingen veel signalen dat de verkiezingsuitslagen waren gemanipuleerd. We zagen hoe smerig de politieke partij van Viktor Janoekovytsj was. We noemden de mensen die stemden ‘dode zielen’. We werden bedreigd. Ik had te maken met een politiecommandant die in de positie was om de verkiezingen naar zijn hand te zetten. Niets weerhield hen ervan te winnen.
Wat voor hulp zou Oekraïne naar jouw mening van Europa moeten ontvangen?
De sancties en militaire steun zijn een steun in de rug, maar niet voldoende. Allereerst zijn de sancties geen bestraffing en bieden ze de bevolking geen veiligheid. Ten tweede moeten er vredestroepen worden ingezet. Bovendien moeten de schuldigen voor het Internationale Gerechtshof worden gedaagd. De Russische maatschappij, de Russen, geloven niet dat Rusland ons dit aandoet.
De eerste stap die de komende weken moet worden gezet, is de inzet van vredestroepen, of zij nu afkomstig zijn van de VN of van de NAVO. Het zal een besluit van de VN zijn om hen in alle districten van al onze regio’s in te schakelen. Wanneer we de hulp van deze onafhankelijke partij zouden hebben, zou dat de misdaden met 80 procent verminderen. Als ze hier twee weken geleden waren geweest, zou de situatie nu de helft minder ernstig zijn, met minder beschietingen en burgerslachtoffers. Bij mij komt het beeld op van onschuldige schapen die grazen in groene weides, en wolven die hen in roedels aanvallen. Ze bijten de schapen, jagen op hen. Die schapen, dat zijn wij.
Wat zijn jouw gedachten over de militaire steun die Oekraïne momenteel ontvangt?
Er is geen twijfel mogelijk over hoe cruciaal dit voor ons is. Maar om eerlijk te zijn, had dit vijf jaar geleden al moeten gebeuren, toen we eerder geconfronteerd werden met Russische agressie. Nu worden we onderworpen aan geweld. Kijk, als iemand al zwak is en je hem een honkbalknuppel geeft, zal het hem niet helpen. Een ander voorbeeld: wanneer er sprake is van huiselijk geweld zou er een derde moeten optreden om het conflict op te lossen. Dat geldt evengoed voor ons. Sancties, wapens, vredestroepen en tribunalen zijn mijn antwoord op je vraag.
Is er nog een ander belangrijk onderwerp waarover je had willen praten?
Je stelde vragen die onze maatschappij raken. Op een bepaald moment begon ik te voelen dat we er niet alleen voor staan. Dus wil ik je bedanken voor het opschrijven van mijn verhaal. Het is heel waardevol en belangrijk voor ons.
NB. Een dag na het interview, zijn mr. L. En zijn familie in het midden van de nacht geëvacueerd naar het westen van Oekraïne, alwaar ze hun oudste dochter ook in veiligheid troffen. De reis duurde twee volle dagen.
