Aziza’s onderbeen moest geamputeerd worden nadat zij vorig jaar gewond raakte bij een aanval met clustermunitie in Jemen. Ook haar vierjarige dochter raakte gewond. Clustermunitie, verboden onder de internationale Conventie inzake Clustermunitie, zorgt vooral voor burgerslachtoffers, zowel tijdens als nog lang na een conflict. Wereldwijd investeerden 158 financiële instellingen tussen juni 2012 en april 2016 in totaal 28 miljard dollar in 7 bedrijven die clustermunitie produceren, rapporteert vredesorganisatie PAX vandaag. Eén van deze producenten maakte de clustermunitie die Aziza haar onderbeen kostte. PAX roept financiële instellingen op te stoppen met deze explosieve investeringen. Daarnaast moet wetgeving dergelijke investeringen verbieden.
Door Suzanne Oosterwijk, programmaleider clustermunitie bij PAX
Hall of Shame
In de ‘Hall of Shame’ komen 158 financiële instellingen naar voren die in clustermunitieproducenten investeren. Verreweg de meeste van deze financiële instellingen komen uit landen die niet zijn aangesloten bij het internationale verdrag. Zorgwekkend is dat twintig financiële instellingen afkomstig zijn uit landen die zich wel bij het Clustermunitieverdrag hebben aangesloten. Het is absurd om te zien dat zelfs door financiële instellingen uit landen die een internationaal verdrag tegen deze wapens getekend hebben nog steeds dergelijke investeringen worden gedaan.
Jemen
Vandaag voeren activisten van de Clustermunitiecoalitie, actief in meer dan 100 landen,
actie tegen deze explosieve investeringen.Hoe noodzakelijk en urgent het is om investeringen in clustermunitie producenten te stoppen, toont het conflict in Jemen. Daar heeft de door Saoedi-Arabië geleide coalitie clustermunitie ingezet; vooral burgers (91%), waarvan 22% kinderen, zijn hiervan het slachtoffer. De coalitie gebruikte onder andere door de Verenigde Staten geleverde clusterbommen. Drie soorten van de in Jemen gebruikte clustermunitie zijn decennia geleden vervaardigd en worden niet meer geëxporteerd. De vierde, de CBU-105 Sensor Fuzed Weapon, is de enige soort clustermunitie die de VS in recente jaren nog wel hebben geëxporteerd, onder meer naar Saoedi-Arabië. Het Amerikaanse bedrijf Textron produceert de Sensor Fuzed Weapon. Het wapen is verboden onder de Conventie inzake Clustermunitie (CCM), waarbij 119 landen zijn aangesloten. De VS noch Saoedi- Arabië of andere leden van de coalitie maken onderdeel uit van dit internationale verdrag.
Aegon investeert
Nieuw onderzoek van PAX toont aan dat tussen juni 2012 en april 2016 49 financiële instellingen in totaal ruim US$12 miljard investeerden in Textron. Daarnaast laat aanvullend onderzoek zien dat verzekeraar Aegon via een Amerikaanse dochteronderneming US$4,44 miljoen aan investeringen heeft in dit bedrijf. Aanvallen met Sensor Fuzed Weapons hebben gezorgd voor gewonde burgers, zo tonen rapporten van Human Rights Watch en Amnesty International aan.
Signaal afgeven
Als bank of investeringsmaatschappij wil je toch niet dat je naam daaraan verbonden wordt. Het gebruik van Amerikaanse clustermunitie in Jemen leidde tot grote verontwaardiging in de media, van activisten, en de politiek. Uit bezorgdheid over de inzet van dit wapen in of nabij bevolkte gebieden, hebben de VS zich inmiddels genoodzaakt gezien leveranties van de Sensor Fuzed Weapon aan Saudi Arabië een halt toe te roepen. Dit laat zien dat het stigma op deze wapens groot is. Het Amerikaanse besluit 
is een stap in de goede richting, hoewel de VS álle export aan álle landen zou moeten staken en zich zou moeten aansluiten bij de CCM. De financiële sector dient haar verantwoordelijkheid te nemen en explosieve investeringen in bedrijven die clustermunitie vervaardigen – zoals Textron – te stoppen. Dit geeft een duidelijk signaal af dat bedrijven geen acceptabele zakenpartners zijn zolang ze deze wapens maken. Bovendien is het in lijn met het internationale verbod op clustermunitie. Druk vanuit de financiële sector op bedrijven die deze verboden wapens maken kan een grote bijdrage leveren aan een wereld zonder clustermunitie. Singapore Technologies Engineering bijvoorbeeld, maakte in 2015 aan PAX bekend dat het diens betrokkenheid bij clustermunitie heeft beëindigd.
Nederlandse instellingen
Het onderzoeksrapport kent ook een ‘Hall of Fame’, waarin dit jaar 38 instellingen prijken waarvan 19 Nederlandse. Zij sluiten alle financiële links met clustermunitie bedrijven uit. Instellingen die wel beleid hebben op het gebied van niet-investeren in clustermunitie, maar dat nog kunnen verbeteren, vormen de ‘runners-up’. Dit zijn er 46, waaronder Aegon en nog 8 andere Nederlandse financiële instellingen.
Nederland heeft, naast nog negen andere landen, wetgeving die directe investeringen in clustermunitieproducenten verbiedt. Dit verbod is echter niet alomvattend en bovendien niet van toepassing buiten Nederland. Dit is een probleem, want zo kan Aegon via een Amerikaanse dochter nog altijd in producenten van clustermunitie investeren. Het wordt hoog tijd dat Aegon een einde maakt aan deze overzeese investeringen.
Geen geld, geen productie
Nederland is dit jaar president van de Conventie inzake Clustermunitie. PAX roept Nederland daarom op die positie te gebruiken om te benadrukken dat ook de financiering van clustermunitieproducenten onacceptabel is. Geen geld betekent immers geen productie. Laten we er voor zorgen dat er geen geld meer gaat naar clustermunitieproducenten, zodat burgers in huidige en toekomstige conflicten niet hetzelfde lot – of erger – als Aziza en haar dochter te wachten staat.
De update van het onderzoeksrapport ‘Worldwide Investments in Cluster Munitions, a shared responsibility’, van PAX, dat voor het eerst verscheen in 2009, is deels uitgevoerd door economisch onderzoeksbureau Profundo.
Meer lezen?
Het hele rapport kan vanaf vandaag gedownload worden via http://www.paxvoorvrede.nl/wat-wij-doen/programmas/stop-explosieve-investeringen
Op www.stopexplosiveinvestments.org (engels) kun je meer lezen over de campagne van PAX en de Clustermunitiecoalitie rond investeringen in clustermunitieproducenten.