Tijdens de zesde zitting van de UN Environmental Assembly (UNEA-6) in Nairobi was er ruim aandacht voor de invloed van oorlog op het leven, de bestaansmiddelen en de planeet als geheel tijdens de gesprekken over multilaterale acties om de drievoudige planetaire crisis – verlies aan biodiversiteit, vervuiling, verspilling – aan te pakken. UNEA-6 werd afgesloten met de aanname van de Oekraïense resolutie over herstel van milieuschade in conflictgebied.
De resolutie dringt er bij staten op aan om milieu-monitoring en -herstel op te pakken en versterkt de rol van het UN Environment Program met betrekking tot conflict. Hoewel de resolutie na weken van intensieve onderhandelingen is afgezwakt, zijn er nog steeds volop mogelijkheden om vooruitgang te boeken met de effectieve implementatie ervan. De betrokkenheid van ngo’s is daarbij cruciaal. Tijdens UNEA-6 pleitte PAX daarom voor een internationaal antwoord op rol van conflict op de klimaatcrisis bij inspraakrondes en beleidsaanbevelingen van maatschappelijke organisaties, door het ondersteunen van het stille solidariteitsprotest en tijdens nevenevenementen.
Urgenter dan ooit
Met de oorlogen in Syrië, Irak, Jemen en meer recentelijk Oekraïne en Gaza, is de noodzaak om de milieu-aspecten van gewapend conflict aan te pakken urgenter dan ooit. De resolutie is een logische voortzetting van twee eerdere UNEA-resoluties over de bescherming van het milieu in gebied getroffen door gewapend conflict en over milieuvervuiling als gevolg daarvan. De nieuwe resolutie roept staten op zich te houden aan de regels van het internationaal recht met betrekking tot de milieubescherming in conflictgebieden. Daarnaast verkent de resolutie manieren om de inspanningen op het gebied van milieuhulp en -herstel, te versterken. Tot slot geeft zij een eerste aanzet tot de ontwikkeling van technische richtlijnen voor het verzamelen en delen van gegevens rond de milieugevolgen van gewapend conflict.
PAX-methodologie
Een goede registratie van oorlog-gerelateerde milieuschade is essentieel voor snelle afhandeling en herstel ervan. En daarvoor is een solide methodiek nodig. Sinds 2015 werkt PAX aan de ontwikkeling van een nieuwe methodologie om milieuschade door oorlogen te monitoren met behulp van open-source gegevens en satellietbeelden. Het resultaat is een diepgaande analyse van milieuschade door gewapend conflict in de landen waar PAX actief is. Deze methode wordt nu opgepikt door onder andere humanitaire groepen, VN-organisaties en Ngo’s. De aangenomen UNEA-6-resolutie kan een middel blijken om verdere vooruitgang te boeken op dit vlak.
Er valt nog een hoop te doen, maar de UNEA-6 resolutie is duidelijk een stap in de goede richting. De effectieve implementatie van de resolutie zou de volgende belangrijke stap zijn. De betrokkenheid van maatschappelijke groeperingen en experts is hierbij cruciaal.
