PAX vindt dat burgers meer centraal moeten staan bij het vinden van een oplossing voor de dreigende aanval van Rusland op Oekraïne. Het politieke en publieke debat over de situatie in Oekraïne richt zich nu vooral op de geopolitiek. De belangen, wensen en zorgen van de burgerbevolking in Oekraïne verdienen meer aandacht.
Oleksandra Matviichuk is een Oekraïense mensenrechtenactiviste en net als PAX lid van het CivilM+ platform, dat zich inzet voor het oplossen van het conflict in de Donbas-regio. Zij zegt: ‘Ik heb net als vele andere mensen nu het gevoel van een soort surrealisme. Aan de ene kant bereiden we ons voor op een mogelijke gewapende inval van Rusland, en aan de andere kant gaan we door met het werk aan de lopende zaken. En dat hoort ook zo, want het kan niet zo zijn dat we de verwachting van oorlog ons hele leven in beslag laten nemen.’
Oekraïense regering houdt het hoofd koel
De Oekraïense regering moet volgens PAX nadrukkelijk een hoofdrol blijven spelen. Het is bewonderenswaardig hoe de regering momenteel het hoofd koel houdt. Dit draagt bij aan het voorkomen van verdere escalatie. Voor de internationale gemeenschap geldt dat zij Oekraïne actief dienen te betrekken bij alle gesprekken en onderhandelingen over de veiligheid van het land.
Verdere invasie brengt Oekraïense burgers in gevaar
Als Rusland Oekraïne verder binnenvalt, betekent dit wederom een grove schending van het internationaal recht. Het is een volgende stap in de Russische agressie tegen een soeverein buurland. Al in 2014 schond Rusland de grenzen van Oekraïne, door annexatie van de Krim en het actief organiseren en ondersteunen van opstanden in de Donbas-regio. Sindsdien is er onverminderd sprake van een oorlogssituatie.
Een gewelddadig offensief van Rusland tegen Oekraïne brengt de veiligheid van miljoenen burgers in Oekraïne direct in gevaar. Zo’n escalatie zou kunnen bestaan uit de verovering van delen van het Oekraïense grondgebied, of zelfs van de hoofdstad Kiev. PAX wijst erop dat ook minder zware militaire inzet, zoals cyberaanvallen of het versterken van de opstandelingen in de Donbas-regio, een grove schending van de soevereiniteit van Oekraïne is.
Anna Timmerman, directeur van PAX, benadrukt: ‘Een oorlog vormt een groot risico voor de gehele regio, met potentieel langslepend geweld en het vluchten van grote groepen mensen die hun heil elders moeten zoeken. De aanwezigheid van munitie en landmijnen leidt daarnaast tot een langdurige bedreiging van de veiligheid van mensen. Een conflict in industrieel gebied zoals Oost-Oekraïne brengt bovendien enorme milieurisico’s met zich mee.’
Diplomatie én economische sancties
Volgens PAX moet de inzet van de Nederlandse regering en de Europese Unie bestaan uit het beschermen van burgers en het handhaven van internationaal recht. De internationale gemeenschap en de EU moeten alles op alles zetten om een escalatie te voorkomen. In de eerste plaats wijst PAX op diplomatie als instrument om een naderende oorlog te voorkomen. Daarnaast zou Rusland een hoge prijs moeten betalen voor een verdere invasie van Oekraïne. Zwaardere economische sancties, zoals het niet in gebruik nemen van de gaspijpleiding Nord Stream 2, behoren daarbij tot de mogelijkheden.
Vredeswerk van PAX in Oekraïne
PAX is al jaren actief in Oekraïne met vredesopbouwwerk dat we samen met onze Oekraïense partners en burgers hebben opgezet. De mede door PAX getrainde ‘Peace Engineers’ kunnen bemiddelen bij lokale conflicten en bijdragen aan wapenbeheersing en het beschermen van burgers. ‘We hebben een groot netwerk opgebouwd van vredeswerkers die uit eigen ervaring weten dat dialoog ook vastzittende conflicten op kan lossen’, zegt projectleider bij PAX Cinta Depondt.