Oekraïne is een van de grootste voedselproducenten en -exporteurs ter wereld maar nieuw onderzoek van PAX laat zien dat de landbouwindustrie en haar capaciteit ernstig zijn beschadigd door intense gevechten en doelbewuste militaire aanvallen. De schade aan agrochemische faciliteiten vormt grote milieurisico’s en heeft in sommige gevallen blijvende gevolgen voor de menselijke gezondheid.
De nieuwe Environment and Conflict Alert van PAX bevat 61 geverifieerde gevallen van dergelijke bombardementen en gaat verder in op de gevolgen van de schade aan kunstmestfabrieken, opslagsilo’s en grote boerderijen. De stoffen die vrijkomen door de schade vergiftigen de lokale lucht, het water en de landbouwgrond, met acute toxische effecten op mensen en dieren tot gevolg. De schade en vernietiging van agrochemische installaties vormen acute milieurisico’s, die op termijn gevolgen kunnen hebben voor de volksgezondheid.
40% minder gebruik van landbouwgrond
Gevaarlijke stoffen uit deze installaties vergiftigen het milieu via de lucht, het oppervlaktewater, de bodem en het grondwater. Dit kan leiden tot toxische effecten voor mensen en dieren, en tot uitbraken van diverse ziekten. In Severodonetsk hebben hevige gevechten rond de grootste kunstmestfabrieken in Oekraïne geleid tot explosies van opslagplaatsen van salpeterzuur en ammoniak.
Een kwart van alle landbouwgrond in Oekraïne is bezet en een nog groter deel vernietigd of vervuild. Het gebruik van landbouwgrond is naar schatting met 40% verminderd door vernietiging van vruchtbare grond, mijnen en niet-geëxplodeerde munitie. De Russische militaire strategie verstoort de bevoorradingsketen vanwege bezette gebieden met zeehavens. Plunderingen en schade aan boerderijen vergroten de problemen. Deze factoren samen hebben geleid tot een aanzienlijke daling van de landbouwproductie in Oekraïne, die de wereldwijde voedselzekerheid bedreigt.
Risico van giftige stoffen verminderen
Iryna Nikolaieva, milieudeskundige en co-auteur van het rapport, benadrukt de noodzaak van documentatie en herstel: ‘Het monitoren van de schade laat de noodzaak zien van investeringen voor herstel van de landbouwsector. Er moet gewerkt worden aan de herwinning van verontreinigde landbouwgronden en het saneren van mijnbouwgebieden. Met als belangrijkste doel, het minimaliseren van gezondheidsrisico’s en schadelijke effecten van giftige stoffen uit getroffen gebieden. Intussen gaat de oorlog gewoon door, met meer verwoesting en schade tot gevold. We moeten dit blijven documenteren gedocumenteerd om met internationale steun milieuwerkzaamheden uit te voeren.’
Sinds 24 februari 2022 volgt PAX, in samenwerking met het Centre for Information Resilience (CIR), de schade aan de agro-industriële faciliteiten in Oekraïne, om inzicht te geven in de omvang en intensiteit van de milieudimensies van de oorlog. Deze milieu- en conflictwaarschuwing over Oekraïne, die met financiering van het VN-milieuprogramma (UNEP) en de Stichting Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) / Giro 555 tot stand is gekomen, volgt op een eerder rapport van PAX over de aanvallen op de Oekraïense energie-infrastructuur. Andere milieu- en conflictwaarschuwingen waren gericht op conflictgerelateerde olielekken en bosbranden in Syrië en Irak en de milieueffecten van de Israëlische campagne in Gaza.
