Nu Joe Biden en Kamala Harris vandaag beëdigd worden, slaken veel Europese politici een zucht van verlichting. Trump stond voor chaos en onvoorspelbaarheid, en hij was te vaak een vriend voor autoritaire leiders. Biden wil die koers veranderen en streeft naar diplomatie en multilaterale samenwerking waarbij fatsoen en respect leidend lijken. Ook bij PAX zijn we opgelucht dat het tijdperk Trump voorbij is, hij stapte uit het Klimaatakkoord van Parijs en uit de deal met Iran. Biden wil dat omkeren.
Daarnaast stelt hij een team samen waarmee wij als vredesorganisatie kunnen werken. Ook al zijn we het lang niet altijd eens, het lijkt erop dat er in ieder geval met ze te praten is. Over wapenbeheersing, bescherming van burgers en versterking van het internationaal recht. Het lijkt een team voor wie ‘veiligheid’ niet alleen ‘Amerikaanse veiligheid’ betekent. Minder ‘America first’. Maar hoopvolle signalen zijn niet genoeg. De VS hebben altijd een uitzonderingspositie ingenomen door zich buiten belangrijke internationale verdragen te houden, zoals het Statuut van Rome dat ten grondslag ligt aan het Internationaal Strafhof. Ook Democratische presidenten hebben daar geen verandering in gebracht. En ook onder hun leiding heeft het Amerikaanse leger zich schuldig gemaakt aan mensenrechtenschendingen bij internationale operaties. Als de regering Biden echt een verschil wil maken, dan verdient zij meer dan een zucht van verlichting, dan verdient zij kritische vredes- en mensenrechtenorganisaties tegenover zich.
Meer Europese samenwerking rond veiligheid
Europa realiseert zich dat het niet automatisch kan rekenen op een veiligheidsgarantie van de VS, dat het zelf voor veiligheid moet zorgen. Dat was al zo onder Trump’s voorganger Obama, en zal ook bij zijn opvolger Biden waarschijnlijk het geval zijn. Hoe veel vriendelijker zijn toon ook mag klinken. De Nederlandse politiek, altijd sterk gericht op trans-Atlantische samenwerking, beseft dit steeds meer. Programma’s van veel Nederlandse politieke partijen staan vol over meer Europese samenwerking rond defensie en veiligheid.
Geen ‘Europe first’
Maar wat voor veiligheidssamenwerking willen Europese politici dan? Moet dat een veiligheid zijn die wordt bereikt door vluchtelingen opgesloten te houden op Griekse eilanden? Door deals te sluiten en wapens te leveren aan autoritaire regeringen, zolang Europa er baat bij heeft voor de eigen veiligheid? Wat betreft PAX bouwen we een beleid vanuit het besef dat onze veiligheid onlosmakelijk verbonden is met de veiligheid van burgers in de landen rondom Europa. Een veiligheidsstrategie waarin vredesopbouw centraal staat. Over ‘America First’ waren wij niet te spreken, op ‘Europe First’ zitten we evenmin te wachten.