Op 28 maart berichtten het Parool en de Telegraaf over bekladdingen van de Amsterdamse kantoren van ING. ING nam in haar reactie hierop geen blad voor de mond: dit wordt veroorzaakt door een rapport van PAX. De bank is van mening dat dit in december gepubliceerde rapport, Don’t Buy Into Occupation, dat sinds 2021 ieder jaar verschijnt, ‘het publiek op het verkeerde been’ zet.
Het rapport onderzoekt de investeringen van Europese financiële instellingen in bedrijven die betrokken zijn bij de bouw, uitbreiding en instandhouding van de illegale Israëlische nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden. Deze bedrijven lopen een hoog risico om bij te dragen aan systematische mensenrechtenschendingen en schendingen van het internationaal oorlogsrecht. Het rapport maakt een brede analyse en kijkt niet enkel naar specifieke projectfinanciering van projecten in de bezette Palestijnse gebieden, maar ook naar algemene financiering van deze bedrijven. Gelden kunnen intern worden doorgesluisd, financiering van de ene activiteit maakt financiering voor andere activiteiten vrij, en winsten uit activiteiten in de bezette gebieden vloeien terug naar winst van het moederbedrijf. Dit is een gangbare methodologie, in lijn met hoe de verantwoordelijkheden van investeerders worden gedefinieerd in internationale normenkaders van de VN en de OESO. Ook is deze methodologie helder uitgelegd in het rapport.
Miljarden aan leningen en diensten
Ieder jaar komt ING als een van de grootste investeerders uit ons Europa-brede onderzoek. De bank zegt nu geen activiteiten te financieren ‘op het gebied van infrastructuur, bouw, industrie, landbouw of surveillance in de bezette Palestijnse gebieden.’ Daarmee bedoelt de bank waarschijnlijk dat ze geen specifieke projectleningen verschaft aan projecten in de bezette Palestijnse gebieden. Maar ING verstrekt wel degelijk voor miljarden aan algemene leningen en financiële diensten aan bedrijven die onder andere constructiematerialen, bulldozers, telecom, en onderdelen voor kritieke infrastructuur leveren aan illegale Israëlische nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden. Op deze manier faciliteren die bedrijven het onrechtmatig vernielen van Palestijnse huizen en landbouwgronden, het bouwen van illegale nederzettingen en het levensvatbaar houden van deze nederzettingen. Een voorbeeld is het Amerikaanse Caterpillar: dit bedrijf levert via een dealer in Israël bulldozers die al jaren worden ingezet om Palestijnse huizen op de bezette Westelijke Jordaanoever met de grond gelijk te maken, om plaats te maken voor Israëlische nederzettingen. Bulldozers die overigens ook nu, op dit moment, door het Israëlische leger in Gaza worden ingezet. Hierdoor loopt een bedrijf als Caterpillar een hoog risico om bij te dragen aan ernstige en systematische mensenrechtenschendingen en schendingen van het internationaal oorlogsrecht. Voor de duidelijkheid: de aard en mate van de betrokkenheid bij schendingen van een bedrijf als Caterpillar en van ING als haar bank zijn niet dezelfde. Die zijn verschillend, maar vanwege haar financiële banden met Caterpillar moet ING wel degelijk in actie komen.
Ernstige en systematische mensenrechtenschendingen
Volgens de normenkaders van de VN en de OESO heeft ING een heldere verantwoordelijkheid richting haar cliënten. Die verantwoordelijkheid zit als volgt: ING verstrekt leningen of financiële diensten aan een bedrijf dat betrokken is bij ernstige en systematische mensenrechtenschendingen. De bank heeft daarmee invloed op dat bedrijf; invloed die ze moet aanwenden om ervoor te zorgen dat het bedrijf die betrokkenheid beëindigt. Als het bedrijf dat niet doet, dan moet ING haar investeringen stopzetten. Hoe ernstiger de schendingen, hoe eerder en sneller ING actie moet ondernemen en resultaat moet zien. Dat het hier gaat om algemene leningen aan het bedrijf als geheel, maakt volgens de VN en de OESO geen verschil. De verantwoordelijkheid van ING om actie te ondernemen en niet te (blijven) investeren in bedrijven die bijdragen aan mensenrechtenschendingen is dezelfde.
Kortom: ING, don’t shoot the messenger. Het wordt tijd dat ING zelf actie onderneemt en andere investeringskeuzes maakt. En als ING die actie onderneemt, zullen wij ngo’s de eerste zijn die deze positieve stap zullen belichten in onze rapporten.