Negen Nederlandse banken, pensioenfondsen, verzekeraars en vermogensbeheerders investeerden van 2019 tot augustus 2022 12,5 miljard euro in bedrijven die betrokken zijn bij de illegale bezetting van Palestijnse gebieden. Daarmee lopen ze een hoog risico om bij te dragen aan systematische mensenrechtenschendingen.
Don’t Buy Into Occupation
Dat blijkt uit het vandaag verschenen Don’t Buy Into Occupation, het nieuwste rapport van een internationale coalitie van 24 ngo’s. Zij doen onderzoek naar de financiële banden tussen Europese investeerders en bedrijven die actief zijn in de Israëlische nederzettingeneconomie. Uit de lijst van Nederlandse investeringen voert ING de lijst aan: met bijna 7 miljard euro staat de bank op de tiende plek van grootste Europese kredietverstrekkers. Pensioenfonds ABP investeert meer dan 1,5 miljard, gevolgd door miljoeneninvesteringen door Rabobank en ABN Amro, pensioenfonds PFZW, verzekeraar Aegon en vermogensbeheerders MN Services, Cardano Group en Van Lanschot Kempen.
Honderden bedrijven betrokken bij illegale nederzettingen
De Israëlische nederzettingen zijn illegaal volgens internationaal recht. Toch zijn honderden Israëlische en internationale bedrijven nauw betrokken bij de bouw en uitbreiding ervan: ze leveren de bulldozers waarmee Palestijnse huizen worden gesloopt, leggen wegen en telefoonnetwerken aan of stimuleren de economie door bijvoorbeeld toeristische accommodaties aan te bieden. In 2020 heeft de VN een lijst gepubliceerd van bedrijven die volgens hen door dergelijke activiteiten een groot risico lopen om bij te dragen aan mensenrechtenschendingen in de bezette Palestijnse gebieden. Ook het Israëlische onderzoekscentrum WhoProfits heeft een dergelijke database. Daarin staan bijvoorbeeld het grote Duitse bouwbedrijf Heidelberg Materials, het Amerikaanse communicatiebedrijf Motorola, maar ook het Nederlandse Booking.com.
Met bedrijven in gesprek of investeringen stopzetten
Volgens internationale standaarden dienen banken en beleggers ervoor te zorgen dat de bedrijven waarin zij investeren niet betrokken zijn bij schendingen van mensenrechten. Zij moeten in gesprek met deze bedrijven of, als dat niets oplevert, hun investeringen stopzetten. Op papier committeren de onderzochte financiële instellingen zich aan deze verantwoordelijkheid. Maar volgens Thomas van Gool van vredesbeweging PAX, een van de drie Nederlandse ngo’s in de coalitie, loopt de praktijk daar bij achter: “de ernstige en structurele mensenrechtenschendingen die plaatsvinden in de bezette gebieden zijn lang en breed bekend. Wij wijzen de Nederlandse financiële instellingen op hun verantwoordelijkheid en vragen hen anno 2022 toch echt te stoppen met investeren in bedrijven die actief zijn in de nederzettingeneconomie in de bezette gebieden.”
Goed voorbeeld doet volgen
Van Gool: “Na de Russische inval in Oekraïne zagen we dat financiële instellingen de invasie en bezetting meteen veroordeelden en zich massaal terugtrokken uit Russische investeringen.Dan hoop je dat goed voorbeeld doet volgen. Echter rond Israël en de bezette Palestijnse gebieden blijven diezelfde financiële instellingen op een enkeling na opvallend stil. Wij vinden dat financiële instellingen niet met twee maten moeten meten. Investeren in bedrijven die betrokken zijn bij ernstige schendingen van het internationaal recht, of dat nu door Rusland is of door Israël, is fout.”
Het is niet alleen maar kommer en kwel. Afgelopen jaar heeft een aantal bedrijven het goede voorbeeld gegeven. Zo sloot het Amerikaanse General Mills in 2021 een fabriek die gevestigd was in een illegale nederzetting en kondigde Ben & Jerry’s aan te stoppen met de verkoop van producten in de bezette Palestijnse gebieden. Ook kondigden de twee grootste pensioenfondsen van Noorwegen desinvesteringen aan uit bedrijven die betrokken zijn bij de nederzettingen.
De Nederlandse vredesorganisatie PAX, BankTrack en The Rights Forum maken deel uit van een coalitie van 24 Europese en Palestijnse ngo’s. Het rapport Don’t Buy Into Occupation is het tweede rapport van de coalitie en verscheen op 5 december 2022.