Mohammed was elf jaar oud en zat bij zijn vader achterop de motor toen deze over een onontplofte clusterbom reed. Zijn vader liep brandwonden op, Mohammed verloor zijn beide benen. Een paar maanden later kreeg Mohammed pijnlijke fysiotherapie om van zijn verwondingen te herstellen. Nog altijd in shock probeerde Mohammed aan zijn nieuwe lichaam te wennen. Soms werd hij ’s nachts wakker en wilde hij aan zijn voeten krabben, die er niet meer waren.
Toen ontmoette Mohammed Laura Boushnak. Laura is een Palestijnse fotografe die is opgegroeid in Koeweit en later naar Libanon verhuisde. Toen in de zomer van 2006 de oorlog tussen Israël en Hezbollah begon in Libanon, werd Laura door Agence France-Presse gevraagd verslag van de oorlog te doen. Ze zag hoe veel mensen, waaronder haar eigen familie, hun huizen in Zuid-Libanon ontvluchtten en toen de oorlog voorbij was, zag ze mensen naar hun huizen terugkeren. Velen van hen raakten werden daar het slachtoffer van de achtergebleven clusterbommen die tijdens het 34-dagen durende conflict door Israël op Libanon gegooid waren. Volgens het VN coördinatiecentrum voor ontmijning in Zuid-Libanon waren er in iets meer dan een maand ongeveer 4 miljoen submunities geworpen.
10 jaar foto’s maken
Mohammed was een van deze slachtoffers. Laura besloot haar fotografie te gebruiken om zijn leven na het verliezen van zijn benen vast te leggen. Dat Mohammed maar vijf minuten rijden van Laura’s ouders woonde, maakte het makkelijker om hem gedurende de jaren te volgen. Laura zag de jonge jongen die psychisch en fysiek trauma moet doormaken, de tiener die zo graag zwemt maar hulp nodig heeft bij dagelijkse activiteiten, en de werkloze jongeman die uren doorbrengt op het internet in de hoop een vriendin te vinden. Zijn dagelijkse leven wordt nog altijd gevormd door het verlies van zijn benen, en dat zal altijd zo blijven. Gedurende de laatste 10 jaar heeft Laura vastgelegd hoe Mohammed leeft met de gevolgen van die ene clusterbom die onder zijn vaders motor kwam.
Hoe clusterbommen mensen doden
Een clustermunitie, ook wel clusterbom, is een wapen dat vele kleinere bommen bevat, die submunities worden genoemd. Clustermunitie worden uit vliegtuigen gegooid of vanaf de grond afgevuurd, en gaan in de lucht open om tientallen of zelfs honderden submunities los te laten, die vervolgens terechtkomen in een gebied zo groot als meerdere voetbalvelden. Iedereen die de pech heeft in dat gebied te zijn, of het nu militairen of burgers zijn, kan geraakt worden. Bovendien exploderen veel submunities niet wanneer ze neerkomen, waardoor ze achterblijven als landmijnen. Deze onontplofte submunities blijven een dodelijk gevaar voor de mensen in het gebied, nog lang nadat het conflict al geëindigd is. Het grote gebied waarover de clustermunitie neerkomen en het feit dat de onontplofte submunities nog tientallen jaren actief kunnen blijven, betekent dat de meeste slachtoffers van clusterbommen burgers zijn; ongeveer 90%.
Clustermunitie veroorzaken niet alleen veel doden en gewonden onder burgers, maar hebben ook grote gevolgen voor de families en gemeenschappen van die slachtoffers – zeker in arme gemeenschappen. Grote stukken land worden ontoegankelijk door de onontplofte submunities die er zijn achtergebleven, waardoor gemeenschappen hun landbouwgrond verliezen. De hoge kosten van medische zorg voor slachtoffers is een zware last voor hun familie. Veel mensen worden afhankelijk van humanitaire organisaties, maar dat is inefficiënt en niet op de lange termijn niet houdbaar; vooral wanneer de verwondingen levenslange steun noodzakelijk maken.
Hulp niet beschikbaar
Dit is ook wat gebeurde met Mohammed en zijn familie. De juiste medische en psychosociale zorg was niet beschikbaar voor Mohammed. Kort na zijn verwonding werd hij gediagnosticeerd met tekenen van Post-Traumatisch Stress Syndroom (PTSS). Hij had last van angst, slechte eetlust, slaapproblemen en woedeaanvallen. De realiteit is dat Mohammed nooit de hulp heeft gehad die hij nodig had om te herstellen. Tien jaar na zijn verwonding kan hij zich nog altijd geen goede beenprotheses veroorloven. De protheses die hij heeft zijn moeilijk om in te lopen. Hij is erg voorzichtig als hij loopt nadat hij een paar keer was gevallen in bijzijn van zijn vrienden, waar hij zich erg voor schaamde.
In het begin van 2017 begon Laura een crowdfundingactie om Mohammed te helpen goede protheses te krijgen. Binnen een maand werd het doel van $25,000 gehaald. Dit geld zal worden gebruikt voor nieuwe protheses en behandeling, specialistische zorg en reiskosten voor Mohammed, zodat hij zich verder kan herstellen.
Deze liefdadigheidsactie helpt Mohammed nu zijn leven helpen terugkrijgen, maar Mohammed is niet alleen. Clusterbommen zijn over de jaren in meer dan 35 landen gebruikt. Laos en Vietnam zijn het ergst besmet als gevolg van de bombardementen door de VS tijdens de Vietnamoorlog. In totaal zijn naar schatting 55,000 mensen het slachtoffer geworden van clustermunitie sinds de jaren ’60, toen ze voor het eerst gebruikt werden. In 2015 werden minsten 417 clustermunitieslachtoffers geteld, maar omdat het verzamelen van data erg moeilijk is, is het echte aantal slachtoffers veel hoger.
Sinds 2008 verboden
Vanwege hun inhumane gevolgen en de grote aantallen burgerslachtoffers die ze veroorzaken, zijn clustermunitie in 2008 verboden onder het Conventie aangaande Cluster Munitie (CCM). Vandaag, 1 augustus, markeert de 7e verjaardag van het verdrag. 119 landen hebben zich tot dusver bij het verdrag aangesloten, maar sommige landen zijn nog altijd niet toegetreden en blijven clustermunitie produceren en gebruiken. Recentelijk zijn clustermunitie gebruikt door Syrisch-Russische troepen in Syrië en de door Saoedi-Arabië geleide coalitie in Jemen, waarbij honderden slachtoffers zijn gevallen.
De miljoenen onontplofte submunities die over de wereld verspreid liggen, zullen slachtoffers als Mohammed blijven veroorzaken, net als de clusterbommen die nu in Jemen en Syrië gebruikt worden. Alle landen moeten onder alle omstandigheden het gebruik en de productie van clusterbommen stoppen, toetreden tot de Conventie en gemeenschappen en overlevenden als Mohammed helpen.
Deze blog werd samen met Laura geschreven en is gebaseerd op het verhaal dat werd gepubliceerd op Al-Jaddaliyah. Laura’s fotodocumentaire Survivor (Overlevende) laat Mohammeds verhaal zien. Een aantal van haar foto’s zijn op Al-Jaddaliyah te bekijken: Laura vertelde haar verhaal ook in een TED-talk in juni 2016.
Kijk hier om meer te lezen over het werk van PAX wat betreft clustermunitie:.
