“Trouwens, volgens mij is boosheid een goede zaak. Dit land is in crisis. En als je vecht om je land te redden, als je vecht om het land terug te krijgen, zal het geen zonneschijn en patriottisme zijn. Het zijn mensen die willen vechten.” – Stephen Bannon in een toespraak in 2013
De boze alfaman in het Witte Huis
We kennen inmiddels allemaal de uitspraken van President Trump: zijn opscheppen over seksuele intimidatie, zijn zogenoemde body shaming tweets en de seksuele objectificatie van vrouwen – zelfs van zijn eigen dochter. Na de verkiezing van Trump, was ik evenals vele anderen stomverbaasd hoe hij het tot president van de VS heeft kunnen schoppen en op dit moment nog steeds schaamteloos doorgaat met het aanvallen van vrouwen en minderheden zowel in de Verenigde Staten als buiten haar grenzen.
Alsof het imposante trackrecord van wangedrag van de nieuwe president nog niet voldoende is, benoemde Trump Stephen Bannon tot zijn topstrateeg én kreeg hij een belangrijke positie in de nationale veiligheidsraad. Met de omstreden figuur Bannon wordt de deur van het Witte Huis wagenwijd opengezet voor alle mogelijke vormen van racisme, militarisme, vrouwenhaat, seksisme, en xenofobie. Het Amerikaans patriotisme slaat om naar ultrarechts nationalisme. Bovendien wordt met deze dubbele aanstelling – die hoogst ongebruikelijk is – Bannon de meest machtige man in het Witte Huis. Een rol die hij naar hartenlust zal gebruiken/misbruiken.
De alt-right beweging
Maar waarom is Bannon in die positie nou juist zo gevaarlijk? Voorheen was Bannon vooral bekend als de CEO van Breitbart – een van de meest bezochte politiek-conservatieve nieuwssites en dé stem van de zogenaamde alt-right beweging. Alt right? Al-right komt van alternative right – het is een beweging die zich moeilijk laat duiden, er is geen afgebakende ideologie maar het is ultraconservatief, en wordt voornamelijk in verband gebracht met blanke superioriteit, islamofobie, homofobie, anti-feminisme, antisemitisme en allerlei andere vormen van -ismes en -fobieën. De beweging is voornamelijk online actief.
Kenmerkend, is dat de alt-right beweging het man zijn en de traditionele ‘heroïsche’ aard van mannen verheerlijkt, en hiermee versterkt conservatieve (ouderwetse) genderrollen. Na een kort bezoek aan de website heb ik gelijk een mooie collectie headlines te pakken die niet zouden misstaan aan het begin van de vorige eeuw:
“Anticonceptiemiddelen maken vrouwen onaantrekkelijk en gek”
“De oplossing voor online treiteren is eenvoudig vrouwen moeten simpelweg uitloggen”
“Zou je liever hebben dat je kind feminisme heeft of kanker”
Onder het bewind van Bannon werd de toon op de nieuwssite ook steeds vijandiger en harder op onderwerpen zoals terrorisme en migratie. Er kwamen al snel koppen voorbij als: “De straten van Parijs nu oorlogsgebied door gewelddadige migranten.”
Deze toon op een medium met zo een enorm bereik is al enorm zorgwekkend. Maar wat kunnen we nu verwachten met Bannon als Trump’s belangrijkste adviseur en daarnaast ook vast lid van de nationale veiligheidsraad? En wat betekent dit voor vrouwen en minderheden in de Verenigde Staten en daarbuiten?
Duistere toespraak
Hij is de man die Trump’s sterke verkiezingsbeloften waarmaakt, een man van het woord. Hij gelooft meer in beeldspraak dan in feiten of rationele argumenten. Hij schreef de ongebruikelijk felle inauguratietoespraak, waarin Trump in apocalyptische woorden sprak over „het Amerikaanse bloedbad”: een land dat wordt geteisterd door drugs en bendes, met verzwegen mannen en vrouwen, wanhopige arbeiders, een ”leeggeroofd land”, „niet meer te repareren”. Daarnaast vermoedt men dat hij ook de meeste van de decreten heeft geschreven. Bannon gelooft in chaos en ziet politiek als een strijd tussen goed en kwaad: ““Duisternis is goed. Dick Cheney, Darth Vader. Satan. Dat is macht.”” Het is niet voor niets dat stukken uit Trump’s inauguratie speech letterlijk waren overgenomen van Bane, de slechterik uit de Batman films.
Net als Trump is hij sceptisch over de huidige internationale bondgenootschappen zoals de NAVO, EU en VN, en schroomt hij niet in de strijd tussen goed en kwaad “Agressieve militaire actie” te gebruiken. Bovendien is hij gericht op een verder uitbouwen van de alt – right beweging en het ultraconservatieve nationalisme in Europa. Volgens Bannon verkeert het Westen in een doodsstrijd en zijn ons geloof en onze waarden in crisis. Zijn visie en politiek worden enthousiast onthaald door populistische leiders in onder andere Frankrijk en Nederland. Zo is Wilders al een hele tijd fanatiek columnist op de Breitbart site met miljoenen volgers en openen er binnenkort in Berlijn en Parijs Breitbart kantoren. De verwachting is dat deze net zoals bij de Amerikaanse verkiezingen hét platform zullen zijn voor extreemrechtse partijen. Wat betekent dit voor Europa en voor ons werk? Hoe beïnvloedt dit ons streven naar gelijke rechten voor burgers en met name voor vrouwen en minderheden?
Wereldwijde impact
De impact van de bevelen van het duo Trump/Bannon zullen over de hele wereld te voelen zijn. Om maar enkele voorbeelden te noemen: miljoenen vrouwen hebben geen toegang meer tot levensreddende gezondheidszorg dankzij de global gag order en op luchthavens worden mensen gediscrimineerd en gearresteerd op basis van afkomst. De uitbreiding van een steeds machtiger wordende alt-right beweging die teert op een ideologie van wit nationalistische masculiniteit, zal meer polarisatie in de samenleving veroorzaken. Hierdoor voelen de Europese populistische leiders zich gesteund en gesterkt in hun ideologie. Dat in een periode waarbij enkele grote Europese landen, waaronder ook Nederland, zich klaarmaken voor de verkiezingsstrijd.
De andere kant
Tijdens het schrijven van dit stuk, was de nieuwsstroom over Bannon en zijn rol overdonderend en het is moeilijk niet een catastrofaal en deplorabel epistel over onze toekomst neer te pennen. Maar ik geef me niet over aan de chaos en kijk ook graag de andere kant op: 21 januari stond ik op het Museumplein in Amsterdam en keek ik om me heen: ik zag burgers die zich weer verbonden voelen met elkaars lot, die samen de strijd aangaan tegen iedere vorm van ongelijkheid en onrecht. Wereldwijd liepen er een geschat aantal van 5 miljoenen mensen mee. Ik ben dus niet alleen.