De tweets van Trump over de “uit de hand gelopen” kosten van het nieuwe presidentiële vliegtuig (Air Force One) en de F-35 Joint Strike Fighter hebben de toon gezet voor wat een nieuwe verhouding met de wapenindustrie zou kunnen zijn. Maar de houding ‘meer waar voor je geld’ van de nieuwe regering hoeft niet per se slecht nieuws te zijn. Niet alleen heeft Trump aangekondigd dat hij bepaalde delen van het leger wil uitbreiden, maar zijn zakelijke manier van politiek bedrijven zou wel eens een flinke stimulans kunnen zijn voor de wapenexport. Trumps actieve engagement met Taiwan zou kunnen leiden tot nieuwe, controversiële wapendeals, bijvoorbeeld voor de F-35.
Maar de tweets van Trump hebben de industrie (en aandeelhouders) zeker de stuipen op het lijf gejaagd. De bazen van Lockheed Martin (F-35) en Boeing (Air Force One) organiseerden in alle haast diverse bijeenkomsten en stelden geruststellende verklaringen op. Het doel was om Washington en buitenlandse klanten te verzekeren dat ze het uiterste zouden doen om topkwaliteit voor de beste prijs te leveren, zodat “miljarden dollars kunnen en zullen worden bespaard op militaire (en andere) aankopen na 20 januari” (Trump). Of en in hoeverre dit ook uit de praktijk gaat blijken, moeten we afwachten.
Draaideur
De nieuwe Minister van Defensie, James ‘Mad Dog’ Mattis, een viervoudig onderscheiden generaal met een militaire carrière van 44 jaar, begint aan een baan die nauw verbonden is met de toekomst van de Amerikaanse wapenindustrie – een sector waarin Mattis heeft gewerkt sinds zijn pensionering. Tot de inauguratie van Trump wordt Mattis vermeld met de functie directeur van General Dynamics. General Dynamics is de op vier na grootste wapenproducent van de Verenigde Staten en de op vijf na grootste ter wereld, en is waarschijnlijk het bekendst om zijn militaire voertuigen en nucleaire onderzeeërs.
Om belangenverstrengeling te vermijden, zal Mattis zijn aandelen in General Dynamics van de hand doen en zich gedurende een jaar na zijn aanstelling niet bemoeien met zaken die betrekking hebben op zijn voormalige werkgever. Desondanks zal General Dynamics erg blij zijn met het vertrek van hun directeur naar hun allergrootste opdrachtgever.
De Amerikaanse marine is in onderhandeling met General Dynamics over de bouw van twaalf nucleaire onderzeeërs in de nieuwe Columbia-klasse. Volgens nieuwsagentschap Bloomberg is dat een project van 128 miljard dollar en maakt het deel uit van een programma ter waarde van een biljoen dollar, dat zich richt op de modernisering van de nucleaire capaciteit van de Amerikaanse marine, luchtmacht en landmacht.
En Mattis is niet alleen. De voormalige senator Dan Coats, die is benoemd tot hoofd van binnenlandse veiligheidszaken, heeft naast zijn werk bij de federale overheid ook gewerkt als lobbyist voor Lockheed Martin, de grootste wapenproducent ter wereld.
Voormalig Minister van Defensie (1989-1993) en vicepresident (2001-2009) Dick Cheney is het symbool geworden van de draaideur tussen de federale overheid en de wapenindustrie. Dwight Eisenhower, voormalig president en vijfvoudig onderscheiden generaal tijdens WO II, noemde dit een symptoom van het ‘militair-industrieel complex’ en waarschuwde er al voor in zijn afscheidsspeech in 1961.
In de periode 1995-2000, tussen zijn twee ambtstermijnen, stond Cheney aan het hoofd van Halliburton, een bedrijf dat in zijn jaren als Minister van Defensie betrokken was bij pogingen van het Pentagon om activiteiten uit te besteden aan particuliere militaire bedrijven, oftewel huurlingen.
Dankzij 9/11 en de oorlog in Irak in 2003 verdiende Halliburton flink aan zijn miljardencontracten met het Pentagon voor activiteiten in Afghanistan en Irak. Sindsdien wordt vicepresident Cheney beschuldigd van het onderhouden van ongepaste banden met Halliburton.
De draaideur is zeker niet uniek voor Amerika – in Europa vinden soortgelijke praktijken plaats. De film Shadow World verhaalt op onomwonden wijze over de verstrengelde belangen van de politiek en de wapenindustrie aan beide kanten van de Atlantische Oceaan.
Of Trump daadwerkelijk met die traditie gaat breken, valt nog te bezien. Tijdens zijn campagne sprak hij herhaaldelijk over het ‘leegmaken van het moeras’ in Washington, waarbij hij specifiek de draaideur veroordeelde. Maar met Mattis, Coats en anderen als belangrijke regeringsfunctionarissen zet Trump eenvoudig een traditie voort die met name geliefd is onder de Republikeinen.
