Op 24 februari 2023 is het één jaar geleden dat Russische troepen Oekraïne binnen vielen. We vroegen vier direct betrokkenen naar hun beleving van het afgelopen jaar en naar hun verwachtingen voor de nabije toekomst.
Iryna Shevchuk
MBA Project manager
Dit jaar ben ik het leven meer gaan waarderen en voor mezelf gaan zorgen. Het ene moment help ik een vluchteling die net is aangekomen. Het volgende moment schuil ik tijdens beschietingen samen in een schuilplaats. Maar er is ook tijd voor mijn hobby’s, zoals de klimmuur.
Dit project [met Peace Engineers] heeft betekenis aan mijn leven gegeven. Je kunt iedereen te eten geven, maar als je geen psycho-emotionele steun biedt, wordt het moeilijk voor mensen om weer voor zichzelf te zorgen. Met dit project proberen de Peace Engineers om de banden en het vertrouwen tussen mensen te herstellen, zoals in kleine dorpen die de bezetting hebben doorgemaakt, of op plekken waar veel binnenlandse vluchtelingen zijn de samenwerking onderling te vergemakkelijken. Dit is een uitdagend project om voor te bereiden. Het is voor mij belangrijk om de Peace Engineers te steunen, hen het gevoel te geven dat ze er niet alleen voor staan, dat er iemand is die hen kan horen en zien.
Ik hoop dat dit jaar de vrede zal terugkeren en dat families niet langer gescheiden worden. Dat mensen die in het leger zitten zullen terugkeren, evenals de vluchtelingen die uitgeweken zijn naar het buitenland, omdat ze zich weer veilig voelen in Oekraïne. En dit zal, op zijn beurt, helpen om het land opnieuw te verenigen.
Dmytro Zvonok
Psycholoog, conflictoloog bij NGO Centrum voor Midden-Oosten Studies
Op 24 februari keerde ik terug uit Kherson, waar ik een training gaf over conflictoplossing. Ik was bijna in Dnipro aangekomen toen ik een telefoontje kreeg dat in de omgeving van Loehansk raketaanvallen begonnen waren.
In bijna alle dorpen en steden, ongeacht of er beschietingen of gevechten waren of niet, kwamen mensen massaal protesteren. In een stad met maximaal 20.000 inwoners kwamen bijvoorbeeld 8.000 mensen naar de demonstratie. De Russen op hun beurt tolereren geen enkele uiting van vrijheid. Ze ontvoerden activisten, bedreigden de familieleden van deze activisten, bedreigden de families van mensen die al vertrokken waren maar wel op het internet bleven schrijven over verzet.
Voor mij persoonlijk was het heel belangrijk dat al het geweldloze verzet dat in kleine steden plaatsvond, werd vastgelegd. Het was belangrijk om duidelijk te maken dat niet alleen het leger vocht, maar dat de Oekraïense bevolking zich zoveel mogelijk verzette. Met steun van PAX maakte het team van de NGO “Ukrainian Truth” met Olga Movchan 3 films met professionele Engelse ondertiteling over geweldloos verzet in kleine steden in het zuiden van Oekraïne.
Je moet je realiseren dat de demonstraties ergens aan het begin van de lente plaatsvonden, en dat de mensen in augustus nog bang waren om erover te praten. Om die reden blijven alle deelnemers voorlopig anoniem. De terreur in het bezette gebied duurt nog voort en dat dwingt mensen om voorzichtig te zijn met het delen van informatie in het openbaar.
Tetyana Kostohlodova
Dorpshoofd van het dorp Martova, gemeente Pechenizka, provicince Kharkiv. Het dorp was 7 maanden bezet.
Ik werk nu twee jaar als dorpshoofd. Ik heb het niet getroffen: na het eerste jaar begon de oorlog. Martova was vanaf de eerste dagen van de oorlog bezet. Het was heel zwaar. Het was moeilijk om de gemeenschap bij elkaar te houden en paniek niet de overhand te laten krijgen. Veel dorpelingen keken me aan als ik door het dorp liep, naar hoe ik liep, of ik lachte. Ze vroegen zich af of mijn dochter en kleindochter ook in bezet gebied zouden blijven of dat ik ze weg zou sturen.
Mensen wisten zich te verenigen door samen te werken. Ons dorp is groot: elfhonderd inwoners. Voor de oorlog waren er tweehonderdvijftig kinderen, nu zijn het er 109. De rest is naar het buitenland vertrokken. Het was eng toen zwangere vrouwen moesten bevallen tijdens de bezetting. We waren zo bezorgd. De Russen lieten ons niet in de buurt komen, ze lieten ons niet zien hoe ze bevielen. Maar ons dorp kreeg drie kinderen tijdens de bezetting. Alles is in orde, ze zijn allemaal levend en gezond en ze zijn teruggekeerd naar het dorp.
Deze maand is er ook een jongen geboren. Kinderen zijn onze toekomst. Het is moeilijk voor hen: ze willen ook saamhorigheid, ze willen naar school, ze willen naar de kleuterschool. Ze willen plezier hebben, ze willen verwend worden, maar ze krijgen de kans niet. Ik denk dat kinderen nu meer aandacht moeten krijgen, want ze hebben dit jaar niets goeds gezien. Ze hebben alleen maar naar die explosies geluisterd.
Wat ik wil is vrede en welvaart. Ik wil dat onze kinderen thuiskomen. Ik wil dat onze mannen thuis zijn. En dat we weer kunnen werken en economisch én mentaal tot bloei kunnen komen.
Olena Zinenko
Mediaonderzoeker aan de Europese Universiteit van Viadrina, docent journalistiek aan de afdeling mediacommunicatie van de V.N. Karazin Nationale Universiteit van Kharkiv. Publieksactivist.
Dit jaar vond ik het antwoord op een vraag die kinderen vaak aan hun ouders stellen: ‘Waarom moet ik deze dingen leren?’ De talen die ik studeerde aan de universiteit of uit nieuwsgierigheid en mijn reiservaringen, waren mij tot steun toen ik vluchteling was met twee kinderen in het buitenland.
Nu onderzoek ik verschillende onderwerpen aan de universiteit. Hele gewone vragen als wie ben ik en tot welke gemeenschap behoor ik, kan ik nu, als Oekraïense, bestuderen op het niveau van politieke studies. Dit is belangrijk voor de ontwikkeling van [toekomstig] overheidsbeleid, om de mens daarin centraal te kunnen stellen. Ik denk dat we nog veel zullen moeten werken met de gevolgen van de polarisatie van de samenleving die de oorlog met zich mee heeft gebracht. En de vraag rijst: hoe kunnen we een maatschappij van tegenstellingen veranderen in een maatschappij van dialoog?
In ons project komen vrouwen samen in een kring om hun verhalen te delen. Als we de voorwaarden scheppen om naar elkaar te kunnen luisteren, geeft hen dat vaardigheden om de ander echt te horen, om de problemen van de ander op te merken.
Voor dit jaar verwacht ik dat mijn kinderen zich ontwikkelen. Ik verwacht een overwinning. Ik wil kersen en abrikozen zien bloeien op de plekken die ik lief heb in de straten van mijn stad. En ik wil verhalen vertellen die over het echte leven gaan.