In Palestina werkt PAX samen met lokale partnerorganisaties aan het Civil Society for Dignity-project. Het doel: de afstand tussen lokale Palestijnse autoriteiten en Palestijnse burgers verkleinen, zodat die hen beter kunnen bedienen. ‘We moeten weer leren dat we recht hebben op een waardig leven.’
De vier vrouwen van de verschillende Palestijnse partnerorganisaties zijn druk in gesprek als ik ze op het PAX-kantoor bezoek. Het zijn Muna Touma van het Palestinian Centre for Rapprochement between People (PCR), Anwar Owaineh van het Middle East Nonviolence and Democracy (MEND) en Ekram Zubeidi en Tala Qudsi van the Palestinian Center for Peace and Democracy (PCPD). Samen werken zij in het Civil Society for Dignity-project, dat twee jaar geleden ontstond. Doel van het project is om het vertrouwen tussen burgers en lokale overheid te herstellen en om de overheden te laten inspelen op de behoeften van burgers. Dat de vier allemaal vrouw zijn is toeval, lachen ze. Maar misschien is dat toch niet helemaal zo.
Tijdens het gesprek benadrukken ze allen de lastige maar ook belangrijke rol van vrouwen in Palestina. Net als die van jongeren. Waar iedereen het lastig heeft in Palestina, geldt dat voor jongeren en vrouwen in het bijzonder. En als het voor hen beter wordt, wordt het voor iedereen beter.
Touma: ‘Ons uitgangspunt is: elk mens verdient het om een waardig leven te leven. Het is heel belangrijk dat elk persoon zijn rol kan innemen en zijn wensen en behoeften kenbaar kan maken, maar ook zijn verantwoordelijkheid kan dragen in de samenleving.’
Niet weggaan
Om met die jongeren te beginnen. Veel van hen – en met name de hoogopgeleide jongeren – trekken weg uit Palestina, vertelt Zubeidi. Qudsi: ‘Jongeren hebben geen perspectief als ze afgestudeerd zijn. Ze worden gebruikt voor allerlei dingen, zoals onderzoeken van wetenschappers, maar als het op beslissingen nemen aankomt, worden ze genegeerd.’
Sociale en andere voorzieningen zijn er niet of nauwelijks en veel lokale overheden weten niet precies waar de behoeften liggen. Ook is er veel wantrouwen richting de lokale autoriteiten en dat is niet helemaal onterecht. Die rol werd namelijk eerst door de Israëlische bezetter ingevuld. Hoewel dat inmiddels niet meer het geval is en de gemeentelijke en andere bestuursfuncties zijn overgenomen door de Palestijnen, is het wantrouwen niet verdwenen. Nog lastiger zijn de gebieden waar Israël nog steeds ook de lokale overheid verzorgt, de zogenaamde area’s C.
We moeten de ruimte om mee te praten zelf creëren
Zubeidi: ‘Er heerst daar chaos en het is lastig om er iets te doen. Israël is alleen geïnteresseerd in het land.’
Geen wonder dat jongeren weg willen. Zubeidi: ‘Maar door te vertrekken help je de bezetter. Jongeren moeten onderdeel worden van de lokale autoriteiten en het gevoel hebben dat ze deel zijn van de gemeenschap, zodat ze mee kunnen doen.’
Daartoe organiseren Zubeidi en Qudsi gesprekken met jongeren en de lokale overheden. Ook maken ze campagnes om bepaalde thema’s aan de orde te stellen, zoals gendergelijkheid en goed bestuur. Zubeidi: ‘De meeste overheden willen wel, maar vinden het lastig om precies te weten wat ze voor mensen kunnen doen en waar ze mee worstelen. En veel burgers vinden het op hun beurt weer moeilijk om op de juiste manier op te komen voor hun behoeften. Zo proberen we de kloof te dichten.’
Geen wc
Vrouwen lopen weer tegen hele andere dingen aan. Behalve door de bezetting wordt hun leven ook bepaald door ideeën over de rol van vrouwen in de samenleving. Touma: ‘Voor vrouwen is het heel ingewikkeld. Ze kunnen zich veel minder vrij bewegen. Ze kunnen bijvoorbeeld niet ergens blijven slapen.’ Zubeidi geeft een persoonlijk voorbeeld: ‘Ik ben echt niet op mijn mondje gevallen.’ De anderen lachen. Zubeidi, onverstoorbaar: ‘Ik ben dus een sterke vrouw, maar vind het lastig om bij de lokale autoriteiten binnen te lopen. Het duurt soms twee uur voor je aan de beurt bent en je kan daar niet naar de wc. Er is niets wat het er makkelijk maakt voor vrouwen. De gemeenschap wordt gecontroleerd door mannen.’
Tala knikt en vult aan: ‘De lokale autoriteiten zijn de enige gekozen autoriteiten, we hebben geen nationale gekozen autoriteiten. Zij representeren onze keuzes. Als vrouwen worden we door hen niet altijd serieus genomen. Soms zijn het alleen vrouwen die begrijpen waar we mee worstelen, maar vind bij de lokale autoriteiten maar eens een vrouw. We hebben bovendien geen recht om overheden ter verantwoording te roepen.’ Zubeidi: ‘We moeten daarom onze eigen ruimte creëren zodat vrouwen steeds meer kunnen meedoen.’
Taart in stukken
Een van de manieren om dat te doen is de problemen van vrouwen en jongeren naar voren te brengen. Anwar maakt bijvoorbeeld video’s samen met vrouwen waarin zij hun eigen problemen in beeld brengen. Een van die video’s vertelt een verhaal van een vrouw die op de fiets een taart voor haar jarige moeder gaat halen, maar onderweg zo dwarsgezeten en beschimpt wordt omdat ze aan het fietsen is, dat de taart in stukken aankomt. De video sloeg aan. Anwar: ‘Een groep vrouwen heeft de handen ineengeslagen en gaat nu elke dag fietsen om het meer normaal te maken.’
Touma: ‘Veel mensen hebben heel veel ideeën over hoe ze hun eigen problemen kunnen oplossen. We proberen hen ook in contact met fondsen te brengen zodat ze ook duurzame veranderingen kunnen doorvoeren.’ Zubeidi knikt: ‘In een van de gemeenschappen was geen kliniek. We boden aan de helft van het geld hiervoor te betalen, maar dat bleek niet meer nodig. De gemeenschap had het geld zelf opgebracht. Dat zijn de initiatieven waar ik het voor doe!’
Touma: ‘De lokale autoriteiten waren eerst ook meer wantrouwend richting ons, maar we zien nu verandering. Dat geldt ook voor hun houding richting de burgers. Ze proberen meer aan te sluiten op hun behoeften. Veel mensen moeten zelf ook zien dat ze eigenlijk recht hebben op een menswaardig leven. Dat zijn sommigen van ons ontwend.’ En, zegt Anwar: ‘Als het met onszelf beter gaat en we samenwerken kunnen we de bezetter ook veel beter weerstaan.’
Wat doen onze lokale partners in Palestina?
Palestinian Centre for Rapprochement between People (PCR) heeft veel ervaring met het overbruggen van de kloof tussen overheid en burgers en heeft een breed netwerk op de Westbank.
Middle East Nonviolence and Democracy (MEND) is een ngo uit Oost-Jeruzalem. Het richt zich op geweldloosheid en probeert alternatieve vormen van verzet aan te dragen bij jongeren en volwassenen in Palestina. Vaak werken ze samen met de media en met scholen, bijvoorbeeld via video gemaakt met burgers.
Palestinian Center for Peace and Democracy (PCPD) probeert de huidige politieke situatie in Palestina te beïnvloeden. Samen met jongeren en maatschappelijke organisaties richten ze zich op inclusieve ontwikkeling en inclusieve besluitvorming.
