Het nieuwe kabinet heeft besloten in de huidige regeerperiode 10,7 miljard euro in Defensie te investeren en structureel 3 miljard per jaar. De Tweede Kamer vroeg onlangs, tegen de achtergrond van de oorlog in Oekraïne, meer geld voor investeringen in Defensie. PAX begrijpt de toegenomen zorgen vanwege de oorlog, maar zet vraagtekens bij waar die miljarden in geïnvesteerd gaan worden. Daartoe doet zij een aantal suggesties aan het adres van de vaste Kamercommissie Defensie. De Commissie voert op donderdag 17 maart een hoofdlijnendebat, waar ook de extra gelden op de agenda staan.
Discussie noodzakelijk over investering in Nederlandse krijgsmacht
PAX begrijpt de zorgen in de samenleving die zijn ontstaan na de Russische invasie van Oekraïne. Daarbij wijst PAX echter op de risico’s van snelle militarisering in Europa. De discussie over de keuzes welke krijgsmacht bij Nederland past en welke investeringen daarvoor nodig zijn, verdwijnt momenteel naar de achtergrond. Het eigen Defensiebudget zou exponentieel groeien als Nederland zich ten doel stelt de 2 procentnorm van de NAVO te halen. Deze norm is ingegeven door de Verenigde Staten, die een hoog Defensiebudget hanteren. PAX stelt juist hechtere samenwerking met krijgsmachtonderdelen in Europa voor in plaats van te investeren in een ‘alles kunnend’ leger.
Hoe het aantal burgerslachtoffers te beperken
Met de lessen uit twintig jaar Afghanistan en door de Nederlandse verantwoordelijkheid voor de aanval op een bommenfabriek in Hawija (Irak) in 2015, bepleit PAX kennisopbouw, trainingen en oefeningen voor militair personeel om burgerslachtoffers te beperken. Daarnaast oppert PAX mogelijkheden voor getroffen burgers om schade en leed te melden, ook in Nederland zelf. Zij onderstreept de noodzaak dat Nederland ook zelf onderzoek moet doen wanneer burgers slachtoffer worden en de wens voor een systeem om financiële steun aan getroffen burgers te verlenen. Bovendien zou informatie over burgerleed en -slachtoffers door middel van open data toegankelijker voor iedereen moeten worden.
Zorgen om opmars van wapensystemen die veel slachtoffers maken
PAX doet ten aanzien van investeringen in wapensystemen een aantal voorstellen, die tot doel hebben zo min mogelijk burgerslachtoffers in conflicten te veroorzaken. Zo dringt zij erop aan dat Nederland zich hard maakt voor een duidelijke politieke verklaring (“EWIPA declaration”) om het gebruik van explosieve wapens in dorpen en steden te vermijden. Massavernietigingswapens zoals kernwapens horen niet in de Nederlandse krijgsmacht. PAX pleit voor een afschaffing van de kernwapentaak en daarmee voor het terugsturen van Amerikaanse kernbommen die nu in het Brabantse Volkel liggen opgeslagen. Nederland dient het verbodsverdrag voor kernwapens te ondertekenen.
Risico’s van toenemende autonomie in wapensystemen
Technologische ontwikkelingen leiden tot toenemende autonomie in wapensystemen, waardoor de sturende rol van de mens straks niet meer nodig zal zijn. PAX wil “betekenisvolle menselijke controle” behouden in het gebruik van deze wapens, en een verbod op volledig autonome wapens. Als het gaat om drones, pleit PAX ervoor dat er eerst een fundamenteel politiek debat wordt gevoerd voordat de krijgsmacht hiermee wordt bewapend. De inzet van bewapende drones brengt vrede en potentieel veiligheid in gevaar, doordat zij een laagdrempelige en risicovrije vorm van dodelijk geweld vormt. Welke juridische status deze dodelijke drones binnen internationale oorlogs- en mensenrechtenwetgeving heeft, zou eerst vastgesteld moeten worden.
Lees hier de volledige PAX briefing hoofdlijnendebat Defensie.