Voor wie het nieuws uit Idlib in Syrië nog durft te volgen is het moeilijk om te ontsnappen aan gevoelens van moedeloosheid en machteloosheid. De oorlog daar is te complex geworden: een heksenketel waar tientallen partijen hun cynische spel spelen. De oorlog daar is te bloederig geworden: het leven voor de bijna drie miljoen burgers in Idlib is tot een hel gemaakt. Misschien is wegkijken dan te begrijpen, geconfronteerd met zoveel geweld. Met de onmacht of onwil ook van de internationale gemeenschap om een grens te trekken. Door weg te kijken hebben de misdadigers een vrijbrief om ongestraft hun moorddadige spel voort te zetten.
Negeer de complexiteit. Kijk naar wat het in de praktijk betekent. Uiteindelijk is de oorlog in Idlib er vooral een tegen burgers, tegen mannen, vrouwen en kinderen. Het Assad-regime en Rusland bestoken al maanden ziekenhuizen, markten, woonwijken en scholen met vatenbommen, fosforgranaten, raketten gevuld met clusterbommen en oneindig veel meer wapentuig. En de daders zijn bekend, ze vliegen vrij door het luchtruim, rijden door het land waar ze willen.
Hoe de hel er uitziet
Stel je voor: een maand geleden is je huis geraakt door een raket. Gelukkig was er niemand binnen toen de raket viel en gelukkig heb je met je laatste geld de schade kunnen repareren. Je bent klaar om weer terug te keren naar huis. Je gaat met je vrouw naar de markt om inkopen voor je gezin te doen: groente, fruit en misschien een beetje vlees. Uit het niets: een enorme serie explosies. Overal puin, stof, stank van kruit en verschroeid vlees, schreeuwende mensen en sirenes. Dit is hoe de hel in Idlib er uitzietā¦ gelukkig kun je beschutting vinden in een winkel, je hart klopt in je keel en na een tijd vervolg je gedesoriënteerd je weg. Later hoor je dat er drie doden zijn gevallen. Geen familie of vrienden deze keer. Dat niet.
Je vader is Superman niet
Stel je de angst voor van kinderen. De paniek wanneer een straaljager of helikopter overvliegt, als donderwolk die elk moment zijn bliksem los kan laten. Je kijkt naar je vader en verwacht dat hij helpt. Alsof hij Superman is. Dat is hij niet. Als er geweervuur klinkt in de buurt, alweer en nog een keer, zegt hij dat er ergens op een bruiloft in de lucht wordt geschoten. Feestelijk. Hij hoopt dat je hem gelooft, om je maar niet nog banger te laten worden.
Het hele dorp weggevaagd
Stel je voor: na wekenlange en gekmakende beschietingen en bombardementen op je dorp moet je vluchten voor naderende soldaten van het Syrische leger en hun loyale milities. Een paar kilometer verderop moet je noodgedwongen kamperen in een boomgaard. Vanuit de verte zie je hoe tanks en artillerie je hele dorp wegvagen. De akkers en boomgaarden branden. Op televisie en social media zie je later triomfantelijke soldaten. Syriërs, Russen en waar ze ook maar vandaan mogen komen. dronken van de overwinning. Alles wat nog van waarde is plunderen ze uit de ruïnes van de huizen in jouw dorp. Je weet dat je nooit meer terug zult keren. Iedere dag weer komt de spijt dat je niet met vrouw en kinderen, toen het nog kon, bent gevlucht naar Europa.
Niets doen is ook een keuze
Niemand in Idlib is veilig. Ze zijn in de steek gelaten, staan er alleen voor. Velen zijn al eerder uit hun huizen verjaagd en in bussen naar dit gebied gedeporteerd. Ze kunnen geen kant op, want de grens met Turkije zit potdicht. Alle mooie woorden van de internationale gemeenschap, alle afspraken over oorlogsrecht en mensenrechten ten spijt. Ze staan machteloos tegenover het geweld dat op hen wordt losgelaten. Het is soms begrijpelijk dat politici en burgers in Nederland niet weten wat ze met de situatie in Syrië aan kunnen. Maar niets doen is uiteindelijk een keuze waarvoor de drie miljoen burgers van Idlib de prijs betalen. Een gemakkelijke oplossing is er niet. Maar tegelijkertijd: iets meer fantasie en wil om de misdaden in Idlib te stoppen zou al een verschil kunnen maken. Als een terrorist burgers afslacht in een moskee in Nieuw-Zeeland, als een terrorist inrijdt op feestvierders in Nice, dan trekken we duidelijk een grens en laten zo zien dat de terroristen hun zin niet zullen krijgen. Waarom doen we dat nu niet? Waarom komen wereldwijd artsen en medici niet in actie? Er zijn de laatste drie maanden namelijk al meer dan 23 ziekenhuizen verwoest. Waarom kiezen we ervoor om niet in actie te komen als burgers in Syrië, mannen, vrouwen en kinderen, dagelijks bestookt worden?
Doorbreek het zwijgen
Zij hebben geen andere keuze dan proberen te overleven en om te blijven hopen op een wonder want pessimisme is een luxe die de machtelozen in Idlib zich niet kunnen permitteren. Maar dat wonder zal uitblijven zolang de daders het gevoel hebben dat niets of niemand ze begrenst, zolang de daders zich gesterkt weten door een tandeloze internationale gemeenschap. De stilte rond Idlib zal hen iedere dag weer als muziek in de oren klinken. Want ze weten: wie zwijgt stemt toe. Alleen daarom al moet het zwijgen doorbroken worden.
Lees ook de blogs over Idlib. We bellen vaak met Ahmed. Hij is theatermaker in Idlib en vriend en partner van PAX. Hij en zijn familie zitten midden in de oorlog.
Volg PAX op social media voor updates van onze partners in Syrië. En gebruik zelf de hashtag #EyesOnIdlib