Ondanks de officiële overwinning op ISIS door de Iraakse veiligheidstroepen eind 2017, zijn er nog veel grote uitdagingen voor Irak: politieke instabiliteit, etnische en religieuze verdeeldheid, onopgeloste territoriale geschillen en de aanwezigheid van veel gewapende groepen.
Ons Transformative Justice-programma richt zich op het wantrouwen en onopgeloste conflicten die gemeenschappen in de Iraakse regio Ninewa blijven verdelen. Door decennia van geweld, marginalisering en mensenrechtenschendingen, verergerd door genderongelijkheid en politieke instabiliteit, hebben weinig mensen toegang tot het recht.
Wij geloven in inclusieve, door de gemeenschap geleide benaderingen van gerechtigheid. Door samen te werken met gemarginaliseerde groepen – vrouwen, jongeren en minderheden, en lokale organisaties – versterken we de stemmen van slachtoffers zodat ze kunnen bijdragen aan een betere en inclusieve toegang tot het recht.
Het programma versterkt lokale capaciteiten, ondersteunt initiatieven van onderop en bevordert samenwerking tussen slachtoffergroepen over politieke grenzen heen. Wij streven naar duurzame vrede door ervoor te zorgen dat iedereen toegang heeft tot gerechtigheid en door toekomstige wreedheden te voorkomen.
Bouw vrede door gerechtigheid voor iedereen
Het probleem
Ondanks de officiële overwinning op ISIS door de Iraakse veiligheidstroepen eind 2017, blijven er veel grote uitdagingen voor Irak bestaan, waaronder politieke instabiliteit, etnische en religieuze verdeeldheid, onopgeloste territoriale geschillen en de aanwezigheid van veel gewapende groepen.
De fundamentele problemen die Irak blijven destabiliseren, zijn nauw verweven met historisch geweld, aanhoudende marginalisering en een gebrek aan rechtvaardigheid voor slachtoffers van conflicten. In Ninewa, waar de gevolgen van het wrede bewind van ISIS nog steeds zichtbaar zijn, worstelen overlevenden om hun bestaan weer op te bouwen. De situatie wordt verergerd door de dominantie van traditionele patriarchale systemen, onopgeloste wreedheden uit het verleden en voortdurende schendingen waaronder gendergerelateerd geweld, schendingen van huisvestings- en eigendomsrechten en demografische manipulatie.
Bovendien blijft de onstabiele veiligheidssituatie, verergerd door territoriale geschillen tussen Erbil en Bagdad, een bron van angst en onzekerheid voor kwetsbare gemeenschappen. De zwakke positie van burgers en het onvermogen van lokale en nationale autoriteiten om de grondoorzaken aan te pakken, zorgen ervoor dat het wantrouwen tussen gemeenschappen en de staat alleen maar toeneemt. Dit ondermijnt alle pogingen om tot verzoening te komen.
Voor wie
Ons programma komt rechtstreeks ten goede aan gemarginaliseerde overlevenden en slachtoffergroepen in Ninewa, mensen wiens rechten en stemmen historisch gezien over het hoofd zijn gezien: vrouwen, jongeren, lokale minderheden, personen met een beperking en politiek of tribale rechteloze mensen. We werken nauw samen met Iraakse maatschappelijke organisaties, waardoor ze onafhankelijke, sterke spelers worden in vredesopbouw. Daarnaast werken we met lokale en provinciale autoriteiten die het vertrouwen van hun gemeenschappen willen herwinnen. We moedigen de autoriteiten in Bagdad en Erbil aan, om een effectievere rol te spelen bij het aanpakken van de grieven van Iraakse burgers. Tot slot proberen we internationale beleidsmakers te beïnvloeden, zodat ze zich blijven inzetten voor de stabiliteit van Irak op de lange termijn en zodat ze inclusieve, lokaal aangestuurde benaderingen van rechtvaardigheid ondersteunen.
Wat wij vinden
Wij geloven dat het diepe wantrouwen en de onopgeloste conflicten moeten worden aangepakt om echte, duurzame vrede in Irak te bereiken. Hoewel de Iraakse regering en internationale actoren vaak een Transitional Justice-benadering hanteren, benadrukken wij Transformative Justice. Niet alleen moeten daders ter verantwoording worden geroepen, maar ook de structurele omstandigheden, zoals genderongelijkheid, etnische verdeeldheid en politieke manipulatie, moeten worden aangepakt. Anders blijven de cycli van geweld.
Het is essentieel om gemarginaliseerde groepen zoals vrouwen, jongeren en minderheden in hun kracht te zetten, omdat hun stemmen vaak worden uitgesloten van besluitvormingsprocessen. Wij geloven dat het recht voor iedereen toegankelijk moet zijn en dat vrede alleen duurzaam kan zijn als deze van onderaf wordt opgebouwd, vanuit een inclusieve en gemeenschapsgerichte benadering.
Wat we doen
Het Transformative Justice-programma van PAX is ontworpen om de complexe lagen van het conflict in Ninewa aan te pakken. We werken samen met Iraakse maatschappelijke organisaties zoals Al Mesalla en PFO om hun capaciteit voor vredesopbouw te versterken, met de nadruk op mensenrechten en gendergelijkheid. Zo bieden we middelen en trainingen die lokale gemeenschappen in staat stellen om op te komen voor hun rechten en contact te leggen met beleidsmakers.
Ons programma bouwt ook aan een netwerk van pleitbezorgers – overlevenden en slachtoffers van geweld – die samenwerken om te lobbyen voor gerechtigheid en verantwoording. Bovendien bevorderen we samenwerking over sektarische grenzen heen en moedigen we inclusieve deelname aan vredesopbouwinspanningen aan door grassroots-initiatieven zoals gemeenschapsorganisaties en lokale vredescomités te ondersteunen.
Wat we hebben bereikt
Ons primaire doel is om ervoor te zorgen dat slachtoffers en overlevenden van mensenrechtenschendingen en gewelddadige conflicten in Ninewa een actieve rol spelen in de Transformative Justice. Door hun stemmen te versterken en hen in staat te stellen om op te komen voor hun rechten, maken we de Transformative Justice inclusief en een afspiegeling van de getroffen gemeenschappen.
Daarnaast willen we de samenwerking tussen groepen te bevorderen, zodat ze over sektarische en politieke verschillen heen kunnen samenwerken. Zo’n samenwerking versterkt hun collectieve vermogen om toegang te krijgen tot lokale, nationale en internationale rechtvaardigheidsmechanismen en effectiever op te komen voor hun rechten.
Tot nu toe hebben we de vorming van inclusieve netwerken van overlevenden en slachtoffers gefaciliteerd, door hen de tools en platforms te bieden om zich in te zetten voor pleitbezorging. Door partnerschappen met lokale organisaties en actoren uit het maatschappelijk middenveld hebben we deze groepen in staat gesteld om met beleidsmakers in contact te komen en te pleiten voor meer inclusieve rechtvaardigheidsprocessen.
Partners
Contact
Sarmad Amjad amjad@paxforpeace.nl