Khazaaen, een Palestijns sociaal archief, bewaart en viert de Palestijnse identiteit. Khazaaen is gevestigd in de wijk Sheikh Jarrah (Oost-Jeruzalem) en verzamelt en digitaliseert alledaagse materialen – brochures, posters, flyers, dagboeken en foto’s – uit Palestina en de Palestijnse diaspora. De verzameling is wereldwijd toegankelijk voor onderzoekers en publiek, ter ondersteuning van onderzoek en ter verdieping van het begrip van de Palestijnse sociale geschiedenis.
Daarnaast bevordert Khazaaen de cohesie van de gemeenschap met events om het culturele geheugen en Palestijnse identiteit levend te houden. Dat is vooral belangrijk nu er steeds minder ruimte is voor Palestijnen in Oost-Jeruzalem.
Met onze steun heeft Khazaaen zijn archiveringsmethodes verbeterd en contact gelegd met Nederlandse en andere internationale instellingen. Er zijn meer dan 1.500 objecten gedigitaliseerd en 10 vrijwilligers opgeleid om de toekomst van het archief veilig te stellen. Samen stellen Khazaaen en PAX Palestijnse verhalen veilig. Dit helpt de Palestijnse gemeenschap het verleden te bestuderen, het heden te begrijpen en te bouwen aan een rechtvaardige en inclusieve toekomst.
Behoud het verleden, maak de toekomst mogelijk
Wat is het probleem?
De aanhoudende onderdrukking van Palestijnen bedreigt niet alleen hun aanwezigheid in Oost-Jeruzalem maar ook het collectief geheugen. Hierdoor staat de Palestijnse identiteit onder druk. Israël ondermijnt de sociale cohesie door uitzettingen, sloop, gedwongen verhuizingen en het intrekken van verblijfsvergunningen. Veel Palestijnse archieven zijn vernietigd of ontoegankelijk, waardoor Palestijnen niet langer in contact staan met hun geschiedenis. De mensen die door de Nakba in 1948 ontheemd zijn geraakt en nog altijd niet kunnen terugkeren, proberen dit te ondervangen door in ieder geval hun verhalen levend te houden, onder het motto ‘wij kunnen niet terugkeren, maar onze verhalen wel.’
Daarnaast kunnen de omstandigheden snel veranderen in Oost-Jeruzalem. Een straat waar een Palestijnse familie woont tussen een restaurant en een kruidenierswinkel kan er een jaar later totaal anders uitzien als gevolg van uitzettingen en vernielingen. Het is daarom lastig om de Palestijnse geschiedenis vast te leggen, met name als het gaat om het dagelijks leven. De alledaagse stem van de Palestijnen – hun bruiloften, begrafenissen en dagelijkse beslommeringen – gaat zo verloren, waardoor een groot deel van de gemeenschappelijke geschiedenis ontbreekt.
Wat vindt PAX?
Wij geloven dat sociale geschiedschrijving en het leggen van contact tussen de lokale gemeenschap en hun verleden essentieel zijn voor het behoud van de identiteit van Palestijnse gemeenschappen; vooral in Oost-Jeruzalem, waar de Palestijnse aanwezigheid en identiteit voortdurend worden bedreigd. Verzamelde materialen en verhalen verbinden mensen met hun geschiedenis en bevorderen een gevoel van saamhorigheid en continuïteit, zelfs als ze leven met onteigening en onderdrukking. In een wereld waarin archieven worden vernietigd, gemanipuleerd of afgesloten, is het documenteren en delen van de alledaagse ervaringen voor Palestijnen al een daad van empowerment en verzet. De verhalen houden niet alleen herinneringen levend, maar helpen ook om sociale cohesie te behouden en mensen samen te brengen in de gefragmenteerde Palestijnse samenleving.
Wat doet PAX?
We ondersteunen Khazaaen op verschillende manieren. Een van de projecten verzamelde materialen en verhalen van de campagne ‘#SaveSheikhJarrah’ (2021-2022), om de situatie in Sheikh Jarrah te documenteren. Dit project richtte zich vooral op huisuitzettingen en verdrijving van Palestijnse families uit de buurt. Een ander project dat we ondersteunen is ‘War Notebooks’. Hierbij worden steunbetuigingen voor de huidige oorlog in Gaza gedoneerd door activisten, kunstenaars, illustratoren en fotografen en universiteiten over de hele wereld.
In augustus 2023 faciliteerde PAX een studiebezoek voor medewerkers van Khazaaen aan Nederland. We brachten ze in contact met medewerkers van archieven, musea en universiteiten om ideeën en ervaringen uit te wisselen. Het bezoek stelde Khazaaen in staat om te leren van de Nederlandse praktijken op het gebied van digitalisering, catalogisering en gemeenschapsbetrokkenheid. Het gaf de medewerkers van Khazaaen ook de gelegenheid hun aanpak te delen. De Nederlandse archivarissen waren vooral onder de indruk van de nauwe banden die Khazaaen onderhoud met de mensen die het materiaal aan het archief schenken en van de unieke manier waarop Khazaaen het archief organiseert. De materialen worden gearchiveerd in speciale dozen die toebehoren aan één specifiek persoon. Dit betekent dat die persoon beslist wat er in de doos gaat en dus wat er gearchiveerd en bewaard wordt. Dit is heel anders dan bij traditionele archieven, waar items op thema of oorsprong worden opgeslagen.



Wat hebben we bereikt?
Tot nu toe heeft onze samenwerking Khazaaen in staat gesteld om meer dan 1.500 materialen te digitaliseren, 10 nieuwe vrijwilligers op te leiden en hun inspanningen voor het behoud van de Palestijnse identiteit in Oost-Jeruzalem te versterken. Khazaaen was ook in staat om meer dan 100 Palestijnse studenten in de wijk Sheikh Jarrah voor te lichten over het belang van sociale geschiedschrijving.
Wat moet nog gebeuren?
We willen Khazaaen helpen om een bloeiend centrum te worden voor het bewaren en delen van Palestijnse identiteit en herinneringen. We willen het lokale en internationale netwerk van Khazaaen bevorderen. Door onze samenwerking proberen we hun netwerk binnen Palestijnse gemeenschappen uit te breiden, ook in diaspora, hun bereik onder internationale studenten en universiteiten te vergroten en uitwisselingen te faciliteren die inspireren tot nieuwe ideeën.
Contact
Thomas van Gool, projectleider Israël-Palestina