Het plan voor het Midden-Oosten dat de Amerikaanse president Trump afgelopen dinsdag presenteerde is geen vredesplan maar een oproep aan de Palestijnen tot overgave.
Het plan is in strijd met internationaal recht, mensenrechten en menselijke waardigheid en dreigt een nieuwe stap te worden in de afkalving van de internationale rechtsorde. In de totstandkoming van het plan is niet geconsulteerd met enige Palestijnse vertegenwoordiging en basisrechten worden niet in acht genomen. Dit alles heeft uiteindelijk geleid tot een plan dat niet alleen de huidige precaire situatie voor Palestijnse burgers gaat verslechteren maar ook de Israëlische controle over de West Bank en Gaza formaliseert.
Het plan betekent wel dat de kaarten nu open op tafel liggen en duidelijk is dat er geen wil is binnen de Israëlische politiek om te werken aan een levensvatbare en autonome Palestijnse staat. Het plan werd met open armen ontvangen door premier Netanyahu alsook door zijn politieke uitdager Gantz.
VS buitenspel
Als de Europese Unie het eigen commitment aan internationaal recht en mensenrechten serieus neemt, zal ze tot een eigen diplomatiek initiatief moeten komen. De VS heeft zichzelf nu definitief buitenspel gezet als onafhankelijke vredesbemiddelaar. De EU kan zich niet langer verschuilen achter Amerikaans beleid en daarbij slechts de rol van financier op zich nemen.
Midden-Oostenbeleid herzien
Dat dit plan er vandaag ligt komt mede door de afwachtende houding van de EU. Dat zou aanleiding moeten zijn voor de EU en ook Nederland om het beleid dat de afgelopen decennia gevoerd is ten aanzien van het Israëlisch-Palestijns conflict te heroverwegen. Het huidige Nederlandse beleid is gericht op “het benutten van de goede betrekkingen met Israël en de Palestijnse Autoriteit voor het behoud en de verwezenlijking van de tweestatenoplossing” en op “een onafhankelijke, democratische en levensvatbare Palestijnse staat naast een veilig en internationaal erkend Israël.” De vraag werpt zich op of deze visie en daaraan gerelateerde inspanningen houdbaar, logisch en voldoende zijn in de huidige context. Als voorvechter van internationaal recht zou Nederland zich binnen Europa moeten inzetten voor een herzien Midden-Oostenbeleid waarbij meer druk wordt uitgeoefend om naleving van internationaal recht en mensenrechten af te dwingen.