PAX medewerkers gaan regelmatig op reis. Vrede bedenk en maak je nu eenmaal niet alleen van achter je bureau. In het grensgebied tussen Oeganda en Zuid-Soedan bezochten programmaleider Linda Schevers en vrijwilliger Geke van Wijnen een vredesbijeenkomst van lokale leiders. Geke schrijft hierover: ‘Het is een tropisch warme zondagmiddag in augustus en ik bevind me op de meest afgelegen plek die ik ooit bezocht heb.’
Het is een tropisch warme zondagmiddag in augustus en ik bevind me op de meest afgelegen plek die ik ooit bezocht heb. Als ik om me heen kijk zie ik hoge bergen, bloeiende bomen en struiken in de meest bijzondere kleuren en in de verste verte geen grijs, zoals je dat ziet in de flatgebouwen van Utrecht of in de Nederlandse lucht op een druilerige maandagmiddag. Hier is de lucht blauw, de omgeving groen en de grond bruin-rood, zoals de grond dat kan zijn in Afrika. Ik zit met twintig anderen onder een grote boom te luisteren naar een wirwar van klanken, waar ik geen enkel woord van herken. Gelukkig zijn er een paar mannen die niet alleen Toposa spreken, want zo heet de taal die ik hoor, maar ook Engels, zodat ze kunnen vertalen. Ik ben een van de weinigen die het geluk ten deel valt om bij deze vergadering aanwezig te zijn. Deelnemers aan deze vergadering zijn namelijk dorpsoudsten, lokale leiders van de Toposa, en qua leeftijd en sekse val ik ver buiten die categorie.
Net als geld
Tijdens deze vergadering wordt een gevoelig onderwerp besproken, namelijk vrede na veeroof. Vee is een belangrijk maar gevoelig onderwerp voor de Toposa, een beetje hetzelfde als geld in Nederland. Je gaat niet vragen hoeveel geld iemand op de bank heeft staan, of nog ongemakkelijker, of iemand wel eens geld gestolen heeft. Zo zijn koeien voor de Toposa-stam. Ze leven van de producten die hun vee voortbrengt en mannen geven runderen als bruidsschat aan de ouders van hun beoogde vrouw. Die bruidsschat maakt trouwen wel een duur grapje en dat brengt ons weer terug bij het onderwerp van de vergadering: veeroof.
Zuid-Soedan, het land waar ik me bevind, gaat al tientallen jaren gebukt onder conflicten, waardoor er veel kleine automatische wapens in omloop zijn gekomen. Die wapens worden gebruikt door de Toposa en zo komt het dat veeroof niet alleen diefstal is, maar ook een onderneming met een veelal dodelijke afloop. In de vergadering waaraan ik deelneem spreken de dorpsoudsten hun mening uit over een pas gesloten vredesakkoord tussen de Toposa en drie buurstammen. De basis van het verdrag is verzoening en vergeving: er moet een einde komen aan de spiraal van veeroof en geweld tussen de Toposa en haar buren. Er moet vrede komen, zodat de verschillende stammen samen in het gebied kunnen leven zonder te hoeven vrezen voor hun eigen leven of dat van hun man of zoon.
Vrede op de grond
De vergadering wordt geleid door Francis, een van de vredeswerkers van PAX’ lokale partnerorganisatie Kuron Peace Village. Hij legt uit, verdedigt, promoot vrede en leidt de discussie over de inhoud van het pas gesloten vredesakkoord. Hij doet dit met verve en overtuigingskracht. Knap, aangezien Francis zelf niet een Toposa, maar een Turkana is uit Kenia. De Turkana zijn een aanverwante stam, waar de Toposa regelmatig mee in de clinch liggen. Maar de Toposa beschouwen Francis inmiddels als een van hen. Ik ben blij dat ik getuige mag zijn van het doorzettingsvermogen en de overtuiging van de medewerkers van Kuron. Ze zorgen voor bewustwording bij hun medemensen van de noodzaak tot verandering en werken aan vrede. En dan is het ook nog eens de eerste vergadering die ik meemaak waarbij ik op de grond zit. Zo letterlijk had ik vrede on the ground nog nooit ervaren.
Geke van Wijnen werkt in 2014 – 2015 als vrijwilliger bij PAX, waar zij betrokken is bij de promotie van Kuron Peace Village in Zuid-Soedan.
