Een paar weken geleden stond ik te spitten in de tuin van mijn schoonvader en stuitte ik op een krat met oude, Duitse munitie uit de Tweede Wereldoorlog. Met enige regelmaat stootten Belgische boeren in de West-Vlaamse Westhoek bij het ploegen op grote hoeveelheden oude gasgranaten uit de Eerste Wereldoorlog. De gevolgen van oorlogen uit het verleden zijn dus nog dichtbij. En het is dus nog steeds goed om zwaarden om te smeden tot ploegzwaarden als wij willen ontwapenen! En zo zitten we gelijk in het thema van de komende Vredesweek.
Vrede is voor de meeste Nederlanders een vanzelfsprekendheid. Oorlog lijkt ver weg; ver van ons bed. Vrede begint ook dichtbij en bij jezelf, in relatie tot de ander. Hoe verhouden wij ons tot onze buren, tot onze medeburgers in Nederland, in Europa of in de wereld. Geloven wij dat wij vreedzamer kunnen leven als er ‘minder’ van de anderen zijn, of zouden wij zelf wat moeten minderen in onze ambities, in onze consumptie zodat er niet minder maar meer is voor de ander? We eisen dat Rusland haar tanks terugtrekt van onze Europese grenzen en tegelijk zetten wij onze economische wapens in om onze grenzen te verruimen…
Onze Minister van Financiën Dijsselbloem stelde dat de crisis voorbij is. En dus doemt gelijk de vraag op waar we dan niet meer op bezuinigen of juist in investeren. Onze Minister van Defensie ziet in de crisis in de Oekraïne een reden om onze krijgsmacht uit te breiden.
Misschien moeten we eerst de bezuinigingen op onze ambassades en ontwikkelingssamenwerking terugdraaien; dat is volgens mij een duurzamer buitenland beleid. Dan investeren we echt in vrede.
Mijn zoontje had gespaard voor een op afstand bestuurbare auto, eigenlijk de droom van iedere vader. Dus ging ik met hem naar een speciaalzaak met een enthousiaste verkoper die ons ook wees op een kleine helikopter, een drone met camera. Leuk speelgoed, een mooie uitvinding, maar we weten dat mooie uitvindingen uit de geschiedenis ook tot drama’s hebben geleid: de atoombom als ultiem voorbeeld. Met de kennis van goed en kwaad hebben wij als mensheid de kans en de plicht hierin de juiste morele keuzes te maken.
De politie gebruikt die drones tegenwoordig ook voor onze veiligheid. Nu zijn we er tegenwoordig al aan gewend dat er overal camera’s hangen, maar stelt u zich eens voor dat de politie een pistool onder die drone zou hangen… Hoe veilig zou u zich voelen? En hoe veilig denkt u dat burgers in Afghanistan zich voelen, die deze drones nu al steeds dag en nacht boven hun dorpjes zien zweven? En zou u zich veiliger voelen op straat als uw wijkagent een Robocop is geworden? Dat sluit menselijke fouten ten slotte uit, maar kan ook leiden tot een killerrobot.
Toen ik mijn oudste zoon vertelde over de gevaarlijke gebieden waar wij soms werken vroeg hij of ik ooit had leren schieten met een kalashnikov; handig als je aangevallen wordt. Toch? Een relevante vraag voor collega’s die in Libië of Syrië werken op dit moment. Maar ook voor de verharding en het wapenbezit in sommige steden waar u woont. Schrikt bewapening af of lokt het meer bewapening uit? Voelen wij ons veiliger omdat er kernwapens in Volkel liggen of omdat de JSF ermee kan rondvliegen? Ik niet. Het is als met de kist vol oude munitie uit de tuin van mijn schoonvader; fijn als de explosievenopruimingsdienst ze zou komen ophalen en vernietigen.
Onze vrede beschermen met een doorgaande wapenwedloop, is schijnzekerheid. De echte vraag voor Nederland, voor de Oekraïne, voor Syrië is of wij ons durven wapenen met Vrede. Of wij onze investeringen doen in wapenhandel of in de opbouw van duurzame economie met vreedzame partners die leidt tot een rechtvaardige en duurzame samenleving in Nederland en wereldwijd als rendement op lange termijn.
Mijn zoon heb ik geantwoord dat ik mij altijd veiliger voelde met mijn woorden, dan met een kalashnikov. Met de tragische dood van Pater Van der Lugt in Syrië als voorbeeld, weten we dat geweldloosheid, een gewelddadige dood niet uitsluit. Toch geloof ik dat onze wereld vreedzame activisten nodig heeft om ons te behoeden voor een wereld die ten onder gaat in geweld.
Laten wij daarom luidkeels ‘meer’ zeggen. Meer ambassades van vrede in Nederland, meer Vredesambassades zoals in Iraq. Laten we ondanks het militair of economisch geweld blijven geloven in meer geweldloos verzet, of beter nog meer geweldloze actie. Dat vraagt om durf om te blijven geloven dat vrede mogelijk is; te dromen, te denken én te doen. En daarin kunnen we elkaar steunen, inspireren en stimuleren. Vrede als Wapen, durft u het aan?
Deze tekst is uitgesproken tijdens de vierde Ambassadeursdag, woensdag 21 mei, de jaarlijkse voorbereiding op de Vredesweek in september.
