De strijd in Gaza eist steeds meer levens, een politieke oplossing lijkt verder weg dan ooit. Toch is er beweging in het slepende conflict tussen Israël en Palestina. Programmaleider Jannie Kuik van PAX legt uit waarom een oplossing onvermijdelijk is, en: waarom opgeven geen optie is.
Waardoor is het conflict ineens weer opgelaaid?
“De directe aanleiding is de ontvoering van en moord op drie joodse jongens, eind juni. Israel beschuldigde Hamas hiervan. In reactie hierop arresteerde het Israëlische leger op de Westelijke Jordaanoever heel veel Hamas-leden. Daarop heeft Hamas het staakt-het-vuren in de Gazastrook beëindigd en is begonnen met raketaanvallen op Israël.”
Waarom begon het geweld op de Westelijke Jordaanoever, en hoe sloeg het over naar Gaza?
“Op de Westoever was net een eenheidsregering geïnstalleerd, bestaande uit niet-politiek gebonden ministers en gesteund door Hamas en Fatah. Israël was hier niet gelukkig mee: het vreesde dat Hamas op de Westoever net zoveel invloed zou krijgen als in Gaza en verzocht de internationale gemeenschap deze regering niet te accepteren. De eenheidsregering beloofde zich echter te houden aan de eisen van het Midden-Oostenkwartet (onder andere erkenning van Israël en het afzweren van geweld). Dit kwartet bestaat uit de Verenigde Naties, de Verenigde Staten, Rusland en de Europese Unie. Het Middden-Oostenkwartet besloot dan ook eerst te kijken hoe de nieuwe regering zou functioneren. De steun vanuit de EU en de VS aan de Palestijnse Autoriteit werd dus voortgezet.
De moord op de drie Joodse tieners greep Israël vervolgens aan als aanleiding om zelf de vermeende groeiende invloed van Hamas op de Westoever aan te pakken. Daarop verbrak Hamas in Gaza het staakt-het-vuren, dat voor hen al tijden een bron van frustratie vormde: ondanks eerdere afspraken bleven de toegangen naar het gebied voortdurend geblokkeerd door Israël en de wapenstilstand leverde Hamas niets op. De aanvallen van Hamas leidden tot tegenaanvallen van Israël.”
Wat zijn de gevolgen voor het werk van PAX in Israël en Palestina?
“In Jeruzalem heerst nu heel veel spanning. Dwars door de wijk waar de vermoorde Palestijnse tiener woonde, worden nu wegen aangelegd naar een Joodse buurt. De spanningen in Jeruzalem lopen op. Dat leidt tot voortdurende confrontaties tussen het Israëlische leger en Palestijnse jongeren. PAX probeert aan Palestijnse kant eigen leiderschap en geweldloos verzet te stimuleren, maar dat is momenteel een heel moeilijke boodschap. Onze partners aan beide zijden van het conflict geven echter niet op, hoe moeilijk het soms ook is. Eén van onze Israëlische partners schreef me dat hij door de huidige situatie al weken niet slaapt. Gaza kom ik zelf momenteel niet in, maar ik hou dagelijks contact met onze partner daar. Als ik een paar dagen niets van hem hoor, ben ik meteen ongerust.”
Is het nog mogelijk om in Israël en Palestina de ander niét als vijand te zien?
“Het is zeker mogelijk – we zien dat aan onze partners, die nog steeds gericht zijn op verzoening en die mensen aan de andere kant van het conflict blijven zien als mensen met rechten. Maar het is wel moeilijk om de menselijkheid van de ander te blijven zien als je bijvoorbeeld als Palestijn alleen Israëlische militairen en gewapende bezetters ziet. Als bezettende natie moet je bovendien voor jezelf de onderdrukking rechtvaardigen. Anders kun je daar niet mee leven. Dus dan moet de vijand wel bestaan uit onmensen die op jouw leven uit zijn en geen vrede willen.
Iedere aanval roept weer nieuw geweld en haat op, waardoor voor een politieke oplossing steeds minder ruimte overblijft. Maar mensen hebben altijd een keuze. Een gewelddadige reactie is nooit de enige mogelijkheid.”
Komt het ooit nog goed?
“Die vraag krijg ik heel vaak. Maar ten eerste is het geen optie om Israël en Palestina maar op te geven. De oplossing is er, namelijk een tweestatenoplossing. De alternatieven, een eenstaatoplossing of een uitkomst die leidt tot kleine gecontroleerde Palestijnse ‘bantustans’ (kleine zelfstandige staatjes) omgeven door Israël, zal door miljoenen mensen niet worden geaccepteerd en zal daarom nooit vrede en rust brengen.
In de tweede plaats is er het een en ander veranderd in de Arabische wereld, wat een vreedzame oplossing dichterbij kan brengen. Het Arabisch Vredesinitiatief, dat in 2002 is gestart, stelt dat de Arabische landen bereid zijn vrede te sluiten op voorwaarde van een tweestatenoplossing met Jeruzalem als gedeelde hoofdstad. De Arabische landen hebben daarmee hun positie van absolute afwijzing van de staat Israël opgegeven.
Wil Israël bovendien écht een democratische rechtsstaat blijven, dan kan een politieke oplossing niet uitblijven. Voortdurend geweld, bezetting en onderdrukking hollen een rechtsstaat van binnen uit. En ook praktisch biedt een voortdurende bezetting en blokkade van Gaza geen oplossing. Israël verdedigt de blokkade van Gaza met het argument dat het de invoer van materieel waarvan wapens gemaakt kunnen worden in Gaza wil voorkomen. Maar ondanks de blokkades zijn die wapens er toch gekomen – zelfs meer geavanceerde! Hoe je het ook wendt of keert: vrede is de enige oplossing.”
Lees meer over Gaza op ons blog Nassama.
Lees ook: Bombardementen rond het huis van Ali in Gaza
Lees ook: Een bericht van Ali uit Gaza
