De overeenkomst tussen Turkije en de EU lijkt vooral een oplossing te zijn voor Europa zelf. Het is zeer de vraag in hoeverre de rechten en veiligheid van vluchtelingen zelf gewaarborgd worden. Dat stelt PAX in reactie op de vrijdag gesloten ‘vluchtelingendeal’.
De grootste zorg van PAX is dat deze deal in de praktijk betekent dat de EU verder wegduikt voor haar morele verantwoordelijkheid om vluchtelingen ruimhartig op te vangen. Datgene waar Europa toe bereid is, is namelijk nogal schamel in het licht van de enorme humanitaire nood en de vele miljoenen vluchtelingen die in landen als Libanon, Jordanië en Turkije worden opgevangen. De EU is bezig met het terugsturen van mensen naar Turkije en het dichten van wat zij noemt de illegale route. Maar voor hoeveel mensen creëert de EU dan een veilige route? De EU spreekt weliswaar over een “vrijwillig toelatingsschema”, maar committeert zich maar tot opname van maximum 72.000 Syrische vluchtelingen die zij verdeelt over de EU-landen.
Als het werkelijk hierbij blijft, is de deal met Turkije niet gericht op het verlichten van de nood van vluchtelingen, maar op het uit Europa houden van vluchtelingen. In dat geval is de deal geen oplossing voor de vluchtelingen, maar vooral voor de EU zelf. Dat is moreel onacceptabel.
PAX vindt daarom dat de EU, los van de deal met Turkije, nu al een grotere bijdrage moet leveren aan de hervestiging van vluchtelingen om de druk op kwetsbare landen te verlichten, omdat de situatie in die landen anders ook wel eens instabieler kan worden. Nederland, als huidig EU-voorzitter, moet daarin een ruimhartig voorbeeld geven.
‘Veilige zone’
In haar gretigheid een deal met Turkije te sluiten, is de EU bovendien akkoord gegaan met politieke steun voor het instellen van een veilige zone in Syrië. Hoewel dit mooi klinkt, is dit een groot risico: Turkije heeft met een dergelijke zone een heel andere bedoeling dan het beschermen van vluchtelingen. Het land wil namelijk voorkomen dat een aaneengesloten gebied onder Koerdisch bestuur ontstaat aan de Turkse grens in Syrië. Met het uitspreken van politieke steun, zou de EU dus ongewild meegezogen kunnen worden in het Turks-Koerdische conflict in Syrië.
Hoe veilig is Turkije?
Niet alleen uit Syrië vluchten mensen noodgedwongen. Zal de EU ook voor vluchtelingen uit andere conflictgebieden, zoals Eritrea of Libië, legale routes creëren? Laten we hen aan hun lot over? Of gaan we bij elke grote crisis een aparte deal sluiten? Daarnaast is de vraag in hoeverre Turkije wel zo’n veilig land is voor vluchtelingen zoals dat nu wordt voorgesteld. Het voert een meedogenloze oorlog tegen de PKK en legt de vrije media aan banden. Wat betekent dit voor met name de Koerdische vluchtelingen die naar het land worden teruggestuurd?
Lees ook het opiniestuk van algemeen directeur Jan Gruiters over de Turkije-deal.
Zie ook: Vluchtelingen: het verhaal
