Het is maandagochtend en ik zit in een klaslokaal in het oosten van Zuid-Soedan. Het is een regenachtige dag, op mijn kuiten zitten spetters van de modder waar de weg naar school vandaag uit bestond. Het is een beetje fris en ik zie de jongeren die op plastic tuinstoelen om mij heen zitten hun armen om zichzelf heen slaan en nog stiekem gapen, zo aan het begin van de dag.
Op het schoolbord aan de muur staat nog de liturgie van de viering die hier gisteren werd gehouden. Vandaag gaan we echter iets heel anders doen. Ik neem deel aan een mensenrechtentraining, die is opgezet door PAX en Amnesty International voor de scholieren om mij heen die samen een theatergroep vormen. De school en de theatergroep maken deel uit van Kuron Peace Village, een vredesdorp waar verschillende bevolkingsgroepen van Zuid-Soedan bij elkaar komen om te laten zien hoe vredig samenleven vormgegeven kan worden in dit door conflict verscheurde land.
De trainer van de theatergroep, die niet alleen mensenrechtenexpert is, maar ook een theaterachtergrond heeft, is een forse Keniaanse medewerker van Amnesty International van een jaar of vijftig. Hij roept ons op om in een kring te komen staan en wat opwarmingsoefeningen te doen. De jongeren zien er nog wat onwennig uit, maar als we eenmaal begonnen zijn, durven ze meer te zeggen en zitten ze wat minder kaarsrecht in hun stoel. De trainer vertelt de jongeren wat mensenrechten zijn en wat die voor hen zelf betekenen. Mensenrechten zijn voor iedereen; elk persoon heeft recht op vrijheid, leven, onderdak en nog veel meer. De jongeren luisteren geïnteresseerd naar de trainer, hun blikken op hem gevestigd. Daarna gaan we aan de slag, want er moet een theaterstuk ontwikkeld worden, zodat de jongeren die vanavond kunnen opvoeren in één van de nabijgelegen dorpen van de Toposa-gemeenschap.
Tijdens het oefenen raak ik in gesprek met één van de jongeren, Christine (15 jaar). Ze vertelt: “Ik heb drie zussen en twee broers. Mijn broers zitten net als ik op de basisschool hier in Kuron. Mijn zussen zijn getrouwd. Twee van hen met een goede man, want zij slaan mijn zussen nooit. De man van mijn andere zus is niet goed, hij slaat haar zelfs waar mijn moeder bij is!” Terwijl Christine verder vertelt komen er nog een paar meisjes bij ons staan. Sommige van hen knikken en anderen vullen aan met soortgelijke verhalen. Vrouwen in Zuid-Soedan hebben een heel ander leven dan Nederlandse vrouwen. Veel meisjes van Christine’s leeftijd worden uitgehuwelijkt aan mannen in de leeftijd van hun vaders, omdat jongere mannen niet de hoge bruidsschat van 100 tot 150 koeien kunnen betalen. Christine is één van de weinige meisjes die naar school gaat en ze is zeker niet de jongste op de basisschool in Kuron. Veel Toposa vinden het niet nodig dat hun dochters naar school gaan, omdat ze denken dat dit niets oplevert. Als ze daarentegen hun dochter uithuwelijken, krijgen ze een bruidsschat en worden ze rijk. Dit zorgt ervoor dat maar weinig ouders hun dochters naar school sturen en veel vrouwen niet leren wat hun rechten zijn.
Die avond treedt de theatergroep op in één van de dorpen. Het hele dorp is uitgelopen, groot en klein, jong en oud, man en vrouw, en er wordt gedanst en gezongen. Daarna treedt de theatergroep op met hun toneelstuk over huiselijk geweld, in het licht van de koplampen van de truck die ons naar het dorp heeft gereden. Veel vrouwen moeten lachen tijdens de herkenbare scènes die uitgespeeld worden, maar als de jongeren na hun toneelstuk het gesprek over wife beating en ander huiselijk geweld aangaan met de dorpelingen, worden de vrouwen stiller en lachen ze niet meer. De jongeren van de theatergroep vertellen dat zij huiselijk geweld iets slechts vinden en dat het belangrijk is dat dit verandert. De dorpelingen en vooral ook de dorpsoudsten kunnen hierop reageren. Het gesprek over dit probleem wordt zo aangewakkerd. Daardoor ontstaat meer bewustzijn over de rol van vrouwen in deze samenleving. Op deze manier probeert de theatergroep van Kuron ervoor te zorgen dat vrouwen meer inspraak krijgen in zaken die hun eigen veiligheid betreffen. En zo bouwen ze ook mee aan een vredige samenleving.
Meer weten over Kuron Peace Village en de theatergroep? Ga naar www.kuronvillage.net (Engels). Meer weten over het werk dat PAX doet omtrent Gender, Vrede en Veiligheid in Zuid-Soedan? Ga naar www.paxvoorvrede.nl.