Afgelopen week woonde ik in Erbil, Iraaks Koerdistan, een training bij van de jongeren van het PAX Kulluna Muwatinun {‘Wij zijn allemaal burgers’) programma. PAX heeft de afgelopen jaren een indrukwekkend netwerk opgebouwd van betrokken burgers die aan alternatieven willen werken voor de sektarische verdeeldheid in de Iraakse samenleving. In alle provincies van het land hebben zich vertegenwoordigers van dit netwerk aangemeld, die zich ‘Ambassadeur van burgerschap’ noemen en op vrijwillige basis activiteiten uitvoeren op het gebied van uitwisseling, diversiteit en dialoog tussen de verschillende gemeenschappen.
Ik voelde mij omringd door een bond gezelschap. Naast mij zat een christelijke jongen uit Al Qaraqosh, dichtbij Mosul, wat nu onder controle staat van de Islamitische Staat. Net als vele andere Irakezen uit die gebieden is hij nu vluchteling geworden in Iraaks Koerdistan. Daarnaast een meisje uit Diwaniya, het overwegend sji’itische zuiden van Irak, die qua uiterlijk (geheel in het zwart gehuld) sterk contrasteert met de dame naast haar, geblondeerd haar en felgekleurde kleding, uit Babylon. Een rustige man uit Kirkuk met kenmerkde snor van de Kakaí (Iraakse minderheid) en een gestylde jongen in pak uit Najaf zaten tegenover mij. Om mij heen kijkend bedacht ik in mijzelf achter de naam van elke ambassadeur de religieuze of etnische achtergrond. Oh jee, bedacht ik me, bekijk ik deze wereld nu ook met sektarische bril?
De trainer, zelf een Yezidi uit Dohuk met veel familie uit het Sinjar gebergte, hield een boeiend betoog over diversiteit en minderheden. ‘Wat weten jullie eigenlijk van je landgenoten uit andere delen van het land?’ vroeg hij alle ambassadeurs. Hij vroeg iedereen een stuk te schrijven over minderheden in Irak, aangezien zij een doelwit zijn in delen van het land die onder controle staan van de Islamitische Staat en slachtoffer lijken te worden van de strijd tussen de meerderheden. Het was een interessante uitdaging voor de ambassadeurs om de noodzaak tot bescherming van minderheden niet uit te leggen in religieuze termen, maar vanuit een humanitair oogpunt.
De ambassadeurs vertegenwoordigen een nieuwe Iraakse middenklasse die invloedrijk kan worden voor de toekomst van het land. Het is een pluriforme groep van advocaten, studenten, journalisten, winkelmedewerkers, regeringsambtenaren en NGO medewerkers. Er wordt veel gelachen en foto’s die op de Facebook pagina van Kulluna Muwatinun worden geplaatst, krijgen meteen reacties van de deelnemers zelf. Maar op sommige momenten belanden we ineens in de verschrikkelijke realiteit van het huidige Irak. Een dame uit Tikrit vertelde in tranen over haar vlucht met haar familie toen de Islamitische Staat haar stad overnam afgelopen zomer. Het was voor iedereen aangrijpend om van elkaar te horen hoe de recente gewelddadige ontwikkelingen in het land zo’n persoonlijke impact hebben gehad op deze jonge mensen.