Categorieën
Blog

‘Op een goede dag zal het ook weer goed worden’

Zuid-Soedan, met ingang van 9 juli 2011 de jongste staat ter wereld, leek aanvankelijk goed op weg na decennialang te...

Zuid-Soedan, met ingang van 9 juli 2011 de jongste staat ter wereld, leek aanvankelijk goed op weg na decennialang te zijn geteisterd door een oorlog met het noorden van Soedan. Tot de terugval. De tweestrijd om de macht, die de democratisch gekozen president Salva Kiir en voormalig vicepresident Riek Machar sinds 15 december voeren, heeft inmiddels duizenden het leven gekost. Sara Ketelaar, programmaleider bij PAX, komt met een bijzondere nieuwjaarswens.

Een half miljoen Zuid-Soedanezen is op de vlucht geslagen voor het geweld. De vredesbesprekingen in Addis Abeba hebben gisteren na weken onderhandelen een eerste resultaat opgeleverd. Met een voorlopig bestand tussen de strijdende partijen kan er weer vooruit worden gekeken.

De afgelopen tijd hield ik intensief contact met de Zuid-Soedanezen met wie ik jaren ook ter plekke heb mogen samenwerken aan het verbeteren van de veiligheid en het vreedzaam samenleven in het grensgebied van Zuid-Soedan, Oeganda en Kenia.

Helden
In dit grensgebied zijn stevige relaties opgebouwd tussen partnerorganisaties van IKV Pax Christi – waaronder de kerken – en de overheid. Inmiddels bestaat er een goed netwerk van ‘helden’, die zich dagelijks inzetten voor vrede en rechtvaardigheid. Zij vormen het bindmiddel tussen groepen vijandige burgers, en tussen burgers en de overheid. En dat in een samenleving waar vertrouwen in de moderne overheid soms ver te zoeken is en men nog sterk leunt op traditionele leiders. De veiligheidssituatie in dit grensgebied is met de jaren toegenomen in vergelijking met 2005. In dat jaar benaderde emeritus bisschop Paride Taban ons voor het opzetten van een vredesprogramma, met onder andere sport als instrument om de vijandige jonge krijgers bij elkaar te brengen.

Begin december sprak ik partners uit Zuid-Soedan en Oeganda over ons huidige programma in het grensgebied: Human Security in the Borderlands. Dit programma richt zich vooral op conflictmanagement en het bevorderen van een vredesdialoog tussen de verschillende gemeenschappen onderling en die met de overheid. We stonden klaar om als resultaat van een serie vredesconferenties in 2013 een grensoverschrijdend vredescomité op te tuigen, met deelnemers van maatschappelijke organisaties en de drie diocesen (bisdommen).
Een groot deel van die plannen hebben we moeten uitstellen vanwege het huidige conflict. De prioriteit nu ligt  bij crisismanagement en conflictpreventie, waar onze partners en wij dan ook volop mee bezig zijn.

Cool down
Zo organiseerde het Bisdom van Torit als onderdeel van een interkerkelijk comité op 19, 20 en 22 december – dus enkele dagen na het uitbreken van de gewelddadigheden – bijeenkomsten in Torit, het regeringscentrum van de deelstaat Oost-Equatoria. Deze bijeenkomsten waren bedoeld om bloedvergieten in Torit te voorkomen tussen soldaten van de twee, intens verdeelde, etnische groepen. Dit zijn de Dinka soldaten aan de kant van de president Salva Kiir en de Nuer soldaten, solidair met de voormalige vicepresident Riek Machar. Beide groepen maken deel uit van het SPLA regeringsleger. De soldaten werden door de kerkleiders opgeroepen ‘to cool down’ en de wapens neer te leggen. Tevens werden de twee kampen in Torit gescheiden.

Door het recente conflict ontstaan er in gebieden waar vooralsnog niet wordt gevochten,  zoals in Oost-Equatoria en het grensgebied, echter ook weer nieuwe spanningen tussen lokale gemeenschappen en vluchtelingen.

Déjà vu
Ik kan een gevoel van déjà vu niet onderdrukken. In 2005 bracht ik samen met een collega een werkbezoek aan Nimule op de grens met Oeganda. Nimule wordt nu overspoeld door vluchtelingen uit hoofdstad Juba. Destijds ondersteunden we er verzoeningsbijeenkomsten van verschillende kerkelijke partners tussen lokale gemeenschappen en vluchtelingen, die naar Zuid-Soedan terugkeerden na het ondertekenen van het grote vredesakkoord voor Soedan in die dagen: de Comprehensive Peace Agreement. De integratie zo vreedzaam mogelijk te laten verlopen was toen al het doel. Toen als gevolg van een oorlog tussen Noord en Zuid Soedan, nu als gevolg van een intern conflict in Zuid-Soedan.

Partners
De rol van onze partners – lokale organisaties en de kerken – is evident in de huidige crisis. Het wegnemen van spanningen, het organiseren van vredesdialogen en bijeenkomsten om conflict te voorkomen, het bevorderen van non-violence en een spirit van verzoening hebben onze steun nu meer dan ooit nodig. Juist het gebrek aan nationale verzoening na decennia van oorlog heeft bijgedragen aan het zo snel doen escaleren van het conflict in de afgelopen weken. De kerken hebben bovendien de morele autoriteit om te bemiddelen en te handelen in deze crisis.

Ook de rol van vrouwen is cruciaal. IKV Pax Christi steunt onder andere een groep van 27 vrouwen in de South Sudanese Women Cry for Peace bij hun inspanningen om de partijen in de onderhandelingen, die na het huidige staakt-het-vuren op 7 februari een vervolg krijgen,  stevig toe te spreken. De vrouwen zijn nauw verbonden met de kerk en vertegenwoordigen de moeders van Zuid-Soedan die het nutteloze bloedvergieten meer dan zat zijn!
Zij willen dat er een dialoog ‘van onderop’ komt tussen lokale gemeenschappen onderling en tussen die gemeenschappen en de overheid.  Alleen dan kan er verzoening komen en een vreedzaam einde aan het conflict.

Het zijn deze helden die dag in dag uit werken aan vrede en geloven dat vrede mogelijk is.

Nieuwjaarswens
Ik moet weer even terugdenken aan de nieuwjaarswens die ik van een goede vriend ontving. Een Nederlander die in Zuid-Soedan woont en zich al dertig jaar onvermoeibaar inzet voor de mensen daar:  “Maar op een goede dag zal het ook weer goed worden. Heb een goed en vredig 2014.”

Dat wens ook ik iedereen van harte toe. Die hoop moeten we blijven koesteren, voor de mensen in Zuid-Soedan.

Sara Ketelaar
Program leader Human Security in the Borderlands South Sudan/Uganda/Kenya
PAX

Bekijk ook