Het geweld in Jeruzalem is niet onverwacht. Het is ook niet alleen het gevolg van de toenemende schending van de afspraken rond Joodse toegang tot de Tempelberg/Haram al Sharif. De oorzaak moet worden gezocht in de voortdurende fysieke bedreiging,marginalisering en vernedering van de Palestijnen in Oost Jeruzalem en het slappe beleid van de Israëlische overheid met betrekking tot racistische groepen als Lehava (een extremistische Joodse groep tegen rassenvermenging) en extremistische Joodse ‘voetbal supporters’. Het gegeven dat aan Palestijnse kant het geweld ook wordt gedefinieerd als een verdediging van de Al Aksa Moskee, de derde heilige plaats in de Islam, maakt de uitbarsting van geweld verder onvoorspelbaar.
In de Palestijnse wijken van Oost-Jeruzalem wordt de Palestijnse ontwikkeling bewust gefrustreerd. De economie wordt beperkt door de afsluiting tussen de Westbank en Jeruzalem. Jeruzalem verliest daardoor zijn economische betekenis en bijgevolg nemen armoede en werkloosheid onder Palestijnen toe. Palestijnen krijgen geen toestemming om te bouwen, de grond waarop zou kunnen worden uitgebreid, wordt door de Israëlische overheid bestemd voor Joodse settlements, stadsparken of ‘historisch’-toeristische projecten. Palestijnse bestemmingsplannen worden bijna standaard niet gehonoreerd waardoor Palestijnen gedwongen zijn om zonder toestemming te bouwen. Dat leidt tot juridische vervolging, hoge boetes en voortdurende onzekerheid in afwachting van het moment dat het gebouwde wordt vernietigd en het gezin dakloos wordt. De services voor de Palestijnse wijken in Oost-Jeruzalem, waarvan de inwoners wel gedwongen gemeentebelastingen betalen, zijn zeer ondermaats. De overheid steunt daarentegen de Joodse settler beweging in het onteigenen van Palestijnse woningen en het bouwen van nieuwe woningen. Dit gaat gepaard met geweld en provocaties in de betreffende wijken. De daardoor oplopende spanningen worden beantwoord met bewapening van de settlers en, door de Israëlische overheid betaalde, bewapende privé bewaking. Palestijnse bewoners en het informele Palestijnse leiderschap in de wijken worden geïntimideerd zowel door de Joodse bevolking als door bewakers en de Israëlische politie. De leiding van de settler beweging gooit nu de handen in de lucht en klaagt dat ze geen controle heeft over de extremistische jongeren. Maar de oorzaak ligt bij hun door de Israëlische overheid gesteunde strategieën om de Palestijnse aanwezigheid in Jeruzalem te minimaliseren en de Joodse aanwezigheid toe te laten nemen. En tegelijkertijd maakt de leiding van de settlerbeweging handig politiek gebruik van de situatie door meer settlements te eisen van de Israëlische overheid. Meer olie op het vuur!
Het beleid dat nu in reactie op de dodelijke steekpartijen in de oude stad wordt gevoerd, ontzegging van toegang van Palestijnen in de oude stad en tot de Al Aksa moskee, voedt het wantrouwen aan Palestijnse kant dat de Israëlische overheid uit is op het schenden van de bestaande afspraken en een verdeling van de Heilige plaats. Andere Palestijnen herkennen in de afsluiting van de oude stad het begin van het patroon dat heeft geleid tot de afscheiding tussen Jeruzalem en de Westbank.
Bescherming van mensen is een belangrijke taak van een overheid. Ook van een overheid van een bezettende macht. Als die bescherming zich echter alleen beperkt tot Joodse inwoners en geen rekening houdt met de gevoeligheden aan Palestijnse kant zal het geweld doorgaan. Daarom zal de Israëlische overheid zich onomwonden moeten uitspreken voor het behoud van de bestaande afspraken rond de Tempelberg, collectieve bestraffing van Palestijnen in de oude stad en de andere Palestijnse wijken van Oost Jeruzalem moet worden gestopt, extremistische en racistische joodse groepen moeten worden aangepakt en berecht. De Israëlische overheid en de gemeenteraad van Jeruzalem zou de samenwerking moeten zoeken met het informele leiderschap in de Palestijnse zodat tenminste de service waar ze recht op hebben en voor betalen wordt geleverd. Het Palestijnse leiderschap zou de prioriteiten moeten aangeven. Toch zijn dat slechts interim maatregelen die het geweld dat nu oplaait zouden kunnen stoppen. Een echte oplossing voor Jerusalem is alleen mogelijk in het kader van een politieke regeling. PAX roept daarom met veel anderen de partijen op om de vredesonderhandelingen te hervatten. Pax roept de internationale gemeenschap op om het patroon van de onderhandelingen tot nu toe te doorbreken zodat onderhandelingen ook echt tot resultaat kunnen leiden en geen bezigheidstherapie zijn om de bevolking aan beide kanten te bevredigen en te sussen.