Na vijf jaar vertrekt de Nederlandse missie uit Mali. Er valt veel over te zeggen, vindt Jan Gruiters, algemeen directeur van PAX. Maar niet dat het een doorslaggevend succes was. Sterker nog. De veiligheid in Mali is achteruit gegaan. Ondanks de VN-missie in Mali. Sommigen zeggen zelfs: dankzij de missie. Radicale groeperingen winnen terrein. Er zijn vrijwel dagelijks aanslagen. Dit voorjaar werden 130 burgers vermoord.
Het engagement van Nederland met Afrika en de VN was een hoopvol teken. De VN heeft bij de uitvoering van missies in Afrika ook steun van Europese landen nodig. Nederland gaf die steun, vooral in de vorm van inlichtingen die voor deze missies van groot belang kunnen zijn. Dankzij het groene licht in Den Haag kwam er ook groen licht in Berlijn en Kopenhagen.
Hoge prijs
De VN-missie in Mali eist een hoge tol. In totaal sneuvelden er al 195 militairen. Ook Nederland betaalde een hoge prijs. Twee Nederlandse militairen kwamen om bij een helikopter ongeluk en twee bij een tragisch mortierongeval. De Minister van Defensie en de Commandant der Strijdkrachten zagen zich gedwongen op te stappen.
Er zal ongetwijfeld een evaluatie van de missie volgen. De regering zou er goed aan doen deze evaluatie te laten begeleiden door onafhankelijke experts. Zonder onafhankelijke inbreng zal de evaluatie weinig kritische noten kraken. Een zo onafhankelijk mogelijke kritische doorlichting van de Nederlandse bijdrage is wel noodzakelijk.
Bescherming van burgers
Burgers in Mali zijn onvoldoende daadwerkelijk en effectief beschermd. Bescherming van burgers wekt vertrouwen bij de bevolking. En vertrouwen is de succesfactor voor elke missie. Voor de bescherming van burgers ontbrak een adequate protectiestrategie en capaciteit. Zowel bij MINUSMA als bij de veiligheidssector in Mali. Het resultaat daarvan is nu zichtbaar in Mali. Waar de regering en MINUSMA falen winnen radicale groeperingen vertrouwen onder de bevolking. Ze bieden bescherming, geven wapens en brengen gerechtigheid en moreel gezag. Zonder bescherming van burgers verliest MINUSMA vertrouwen onder de bevolking in Mali.
Gebrek aan samenhang
De Nederlandse bijdrage aan de missie leidde bovendien aan een gebrek aan samenhang tussen doel, aanpak en middelen binnen MINUSMA. De regering heeft de Nederlandse bijdrage aan de missie aan parlement en publiek verkocht onder verwijzing naar vaag geformuleerde doelstellingen. Het ging over terrorisme, migratie, stabiliteit. Maar ook over bescherming van burgers, rechtsstaatontwikkeling, hervorming van de veiligheidssector, gender en de bescherming van cultureel erfgoed. De vraag of daarvoor een passende strategie en voldoende middelen beschikbaar zijn is nooit beantwoord. Zonder realistische doelstellingen verliest de Nederlandse bijdrage aan de VNmissie steun onder de bevolking in Nederland.
Als de bevordering van stabiliteit, de bestrijding van gewapende extremisten en het tegengaan van gedwongen migratie echt van belang zijn, dan moet de regering de missie in Mali kritisch en zo onafhankelijk mogelijk laten evalueren.
Lees ook de tips die PAX gaf voorafgaand aan de missie.
