De ethische commissie van het Noors Staatspensioenfonds stelt een aantal belangrijke verbeteringen in het beleggingsbeleid van het fonds voor. Verbeteringen waar PAX eerder op aan had gedrongen bij het fonds.
Het gaat om verbeteringen rond investeringen in producenten van kernwapens, autonome wapens en controversiële wapenhandel. Zo versterkt de commissie de norm tegen wapens die geen onderscheid maken tussen burgers en strijders, en tegen controversiële wapenhandel.
Uitsluiting van inhumane wapens
De commissie stelt dat dodelijke autonome wapensystemen op ‘principiële bezwaren stuiten’ en adviseert het fonds om bedrijven die betrokken zijn bij de ontwikkeling van deze wapens uit te sluiten van investeringen. Dat is een doorbraak: het fonds is hiermee een van de eerste financiële instellingen wereldwijd dat zich zo duidelijk uitspreekt tegen autonome wapens. Dit geeft een duidelijk signaal aan bedrijven en signaal van een groeiende bewustzijn dat de ontwikkeling van dodelijke autonome wapens voorkomen moet worden.
Het Noors Staatspensioenfonds investeert de olie-inkomsten van het land om zo ook op lange termijn inkomsten te verzekeren. Het is het op een na grootste pensioenfonds ter wereld, met meer dan 933 miljard euro in beheer. Binnen de sector geldt het fonds als een toonaangevende belegger, juist rond verantwoord beleggen. Een speciale ‘ethische commissie’ adviseert het fonds over hoe het fonds verantwoord zou moeten beleggen, en deze commissie publiceerde deze week een nieuw rapport met aanbevelingen. In het verleden waren aanbevelingen van deze commissie ook voor andere financiële instellingen richtinggevend.
Het fonds sloot al bedrijven uit die betrokken zijn bij de productie van kernwapens. De commissie stelt nu voor ook bedrijven uit te sluiten die bijvoorbeeld betrokken zijn bij de productie van onderzeeërs waar nucleaire wapens vanaf kunnen worden gelanceerd.
Mensenrechten en wapenhandel
De commissie stelt ook voor strikter te kijken aan welke landen de bedrijven waarin het fonds investeert wapens leveren. De commissie wil graag dat het fonds nagaat of bedrijven wapens verkopen aan landen die in conflict zijn, en of het risico groot is dat daarbij het oorlogsrecht ernstig wordt geschonden. Dat is een belangrijke stap: het laat zien dat de commissie wil voorkomen dat wordt geïnvesteerd in bedrijven die wapens leveren aan landen die duidelijk het oorlogsrecht schenden. Omdat veel wapenbedrijven wapens leveren aan Saoedi Arabië, dat in Jemen het oorlogsrecht heeft geschonden, heeft dat mogelijk behoorlijke implicaties voor deze bedrijven.
PAX en de financiële sector
Op uitnodiging van de commissie diende PAX met haar partners eind 2019 een aantal suggesties in, die de commissie nu overneemt in het advies aan het fonds. In Nederland sluiten de meeste pensioenfondsen bedrijven die kernwapens maken inmiddels uit. Na jarenlange campagne van PAX deed Nederlands grootste pensioenfonds ABP (465 miljard euro) dat in 2018 ook. Voor wapenhandel ligt dat anders: in een onderzoek dat PAX voor de Eerlijke Pensioenwijzer publiceerde, lieten we in eind 2019 zien dat 10 Nederlandse fondsen, waaronder de grootste fondsen ABP en PFZW, samen voor tenminste een miljard euro beleggen in 14 bedrijven die wapens leveren aan landen zoals Saoedi Arabië. Op een fonds na, mist bij alle fondsen beleid om dit te voorkomen. PAX hoopt dan ook dat de stap van het Noorse Staatspensioenfonds door de Nederlandse fondsen wordt gevolgd.
Dat geldt ook voor die andere stap, waarmee bedrijven die autonome wapensystemen ontwikkelen worden uitgesloten: op dit moment nog een blinde vlek bij de Nederlandse pensioenfondsen.
