Een groep Zuid-Soedanese en Europese organisaties diende in 2022 een klacht in bij het Noorse Nationaal Contactpunt (NCP) voor de OESO-richtlijnen. In de klacht stelden zij dat Lundin Energy door de overname  door Aker BP zo klein was geworden dat bedrijf geen middelen meer over hield om de ruim 160.000 slachtoffers van oorlogsmisdaden in Zuid-Sudan tussen 1997-2003 te compenseren. Lundin Energy, dat inmiddels is omgedoopt tot Orrön Energy, staat momenteel voor de rechter in Zweden voor het bijdragen aan oorlogsmisdaden. ‘Dit is goed nieuws, dat gevierd moet worden,’ zegt James Ninrew Dong, die de slachtoffers van de olieoorlogen in Zuid-Sudan vertegenwoordigt.

Norm voor fusies en overnames

De uitspraak van het Noorse NCP maakt duidelijk dat bij fusies en overnames ook de gevolgen voor mensenrechten in acht moeten worden genomen. In haar reactie op de klacht voerde Aker BP aan dat het niets te maken had met de vermeende misdaden van Lundin Energy in Zuid-Soedan, omdat het een ander onderdeel van het bedrijf overnam, dat daar geen banden mee had. Nu is echter bevestigd dat alle mogelijke gevolgen van fusies en overnames op mensenrechten moeten worden verantwoord.

Het NCP stelt ook dat Aker BP met terugwerkende kracht onderzoek moet doen naar de gevolgen van de transactie voor het recht op herstel voor de slachtoffers in Zuid-Soedan. Daarbij moet het bedrijf in gesprek gaan met belanghebbenden en ‘mogelijke verzachtende of corrigerende maatregelen nemen.’ Het betekent dat Aker BP  verantwoordelijk zou kunnen worden gehouden voor de door Lundin veroorzaakte schade waar Aker door de overname van Lundin aan verbonden is geraakt. Dit is een stap vooruit op de lange weg naar gerechtigheid en herstel voor de slachtoffers.

Verantwoord ondernemen

OESO-lidstaten verwachten van hun bedrijven dat ze zich houden aan de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen inzake verantwoord ondernemen. NCP’s zijn opgericht om klachten over het niet naleven van de richtlijnen te beoordelen. Hun aanbevelingen zijn niet bindend, maar wel gezaghebbend en worden onderschreven door zowel regeringen als het bedrijfsleven.Zowel Orrön Energy als Aker BP hebben hun beleid staan dat ze de richtlijnen onderschrijven.

Verantwoording afleggen

Het NCP roept Aker BP op om ‘in gesprek te gaan met de belangrijkste eigenaren van Orrön Energy om een proces op gang te brengen waarin herstelmaatregelen worden onderzocht.’ De familie Lundin, waarvan het hoofd, Ian Lundin, momenteel in Zweden voor de rechter staat voor medeplichtigheid aan oorlogsmisdaden, bezit een derde van Orrön Energy. De traditionele grootaandeelhouders van het bedrijf, zoals Handelsbanken, SEB, AP4, Blackrock en Nordea, zullen zich wellicht moeten verantwoorden. De uitspraak roept ook vragen op over de belangrijkste eigenaren van Aker BP, waaronder de Britse oliemaatschappij BP, die ondanks het feit dat ze waren gewaarschuwd voor de gevolgen van de overname voorm de transactie steunden.

Het siert Aker BP dat het in 2023 nieuwe procedures heeft aangenomen om mensenrechten due diligence te integreren in haar beleid omtrent- fusies en overnames.

De NCP-verklaring kan hier worden gedownload. Een overzicht van klachten en reacties is te vinden op onze Unpaid Debt-pagina.