Categorieën
Blog

Moria toont Europa’s morele falen

Moria toont het falen van het Europese vluchtelingenbeleid. Of is het nog cynischer, en moet Moria dienen als afschrikwekkend voorbeeld...

Moria toont het falen van het Europese vluchtelingenbeleid. Of is het nog cynischer, en moet Moria dienen als afschrikwekkend voorbeeld voor vluchtelingen die de sprong naar Europa nog niet hebben gewaagd?

Het klonk altijd al als een plek die ontsproten was aan de donkerste fantasie van Tolkien, Moria. Het Griekse eiland Lesbos associeerden we vroeger nog met vakantie, blauwe zee en retsina, maar nu toch vooral met vluchtelingenstromen. Het kamp was ooit bedoeld om drieduizend vluchtelingen die uit Turkije kwamen, op te vangen in afwachting van een behandeling van een asielaanvraag of terugkeer. Maar Moria werd de plek waar 13.000 vluchtelingen vast kwamen te zitten, 13.000 mannen, vrouwen en kinderen. Syriërs, Irakezen, Afghanen en ja, ook jonge mannen uit veilige landen als Marokko of Algerije, die hun geluk in Europa wilden beproeven.

Klem zaten ze, tussen de wal en het schip, tussen de mislukte vluchtelingendeal met Turkije en de onwil van Europese landen. Moria werd al beschreven als een onmenselijke situatie, als een hel op aarde, als een tikkende tijdbom. En toen kwam de brand.

Minderjarige vluchtelingen

Al maanden pleitten Nederlandse gemeenten, predikanten en geestelijk leiders, leden van de regeringspartijen CDA, ChristenUnie en D66, organisaties als Defense for Children, Stichting Vluchteling en ook PAX voor het opnemen van vijfhonderd alleen reizende minderjarige vluchtelingen van de Griekse eilanden. Tevergeefs. De Nederlandse regering wil geen vluchtelingen opnemen, maar wil een “structurele oplossing”, zoals staatssecretaris Broekers-Knol het noemde. Wat een “structurele oplossing” dan eigenlijk zou moeten zijn, werd nooit helemaal duidelijk. Zou de voorgestelde overplaatsing van een klein aantal kinderen naar het Griekse vasteland, om in een nog te ontwikkelen stief-zorgstelsel geplaatst te worden, ook echt “structureel” zijn? En toen kwam de brand.

Regeringspartijen hebben met veel moeite een deal gesloten om honderd mensen uit de as van Moria op te nemen, ten koste van honderd andere kwetsbare vluchtelingen elders ter wereld die in aanmerking zouden komen voor hervestiging in Nederland. “We doen tenminste iets”, zei ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind, zichtbaar met pijn in het hart. “Koehandel” noemden oppositie en vluchtelingenorganisaties het, en zelfs dat vond ik nog vrij zacht uitgedrukt.

Boodschap: kom niet naar Europa

Journalist Linda Polman betoogt in haar boek Niemand wil ze hebben dat de kampen op de Griekse eilanden helemaal niet het falen van de Europese politiek tonen, maar juist de uiterste consequentie van het Europees beleid. Moria was een uithangbord voor Europa geworden. Een signaal naar al die vluchtelingen die nog rondzwerven in het Midden-Oosten, met maar één duidelijke boodschap: ‘Kom niet naar Europa, je zult het hier nog ellendiger krijgen dan waar jullie nu zitten.’ Moria vroeg niet om een structurele oplossing, Moria was onderdeel van de structurele oplossing.

Ik heb altijd begrepen dat moraliteit, waarden en mensenrechten niet bedoeld waren voor een fijn gesprek met een goed glas wijn tijdens een mooie vakantie aan een blauwe zee. Maar moraliteit is wel bedoeld voor situaties waar het echt wringt, waar de structurele oplossingen echt niet makkelijk voor handen liggen, voor het bepalen van een morele ondergrens waar menselijke waardigheid zwaarder moet gaan wegen dan politieke oplossingen. Voor situaties als Moria.

Het kan wel

Terwijl wij koehandel spelen en toekijken hoe duizenden mensen creperen op straat en honger lijden terwijl ze tussen het afval slapen, nemen de Duitsers vijftienhonderd vluchtelingen uit Griekenland op. Gewoon, zomaar, omdat je mensen niet kunt laten wegrotten op een Grieks eiland. Het kan dus wel.

Deze blog verscheen eerder op Het Goede Leven.

Bekijk ook