De bezorgdheid over de gevolgen van klimaatverandering brengt wereldwijd miljoenen mensen op de been. Tijdens protesten en klimaatstakingen laten ze blijken dat de klimaatcrisis een halt moet worden toegeroepen.
En terecht. PAX werkt op veel plekken waar de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering duidelijk zichtbaar zijn. Van de vervuilende kolenindustrie in Oost-Europa tot de verwoestijning in Darfoer. En van de verdroging van graslanden in Irak tot de dreigende stijging van het zeeniveau in Colombia. Klimaatverandering veroorzaakt in deze gebieden een tekort aan schoon drinkwater, voedsel en natuurlijke hulpbronnen. Deze tekorten werken conflict in de hand. Deze conflicten kunnen beurtelings weer impact hebben op klimaatverandering.
Impact van conflict op milieu en klimaat
Onze collega’s zien dagelijks de impact van conflict op het milieu en het klimaat. Niet alleen is de defensie-industrie wereldwijd één van de grootste veroorzakers van CO2-uitstoot, ook gaat er een, vaak minder zichtbare, grote vervuiling gepaard met conflict. Explosieve en giftige oorlogsresten, radioactieve straling na het testen van kernwapens, in brand gezette oliebronnen en aanvallen op industriegebieden waar zware chemicaliën kunnen vrijkomen. Deze vervuiling vormt niet alleen een directe risico voor gemeenschappen maar ook voor het milieu waar deze gemeenschappen in leven, soms tot lang nadat de conflicten zijn beslecht. PAX brengt daarom de milieu-impact en gevolgen voor de gezondheid van burgers van deze conflicten in kaart.
Een recent voorbeeld van deze problematiek zijn de vele duizenden geïmproviseerde olieraffinaderijen die zijn opgezet in Syrië nadat de olie-industrie werd kapot gebombardeerd. Veel kinderen werken in erbarmelijke omstandigheden en zijn dagelijks blootgesteld aan giftige dampen. PAX werkt daarom samen met andere maatschappelijke organisaties, humanitaire hulpverleners en de Verenigde Naties om deze dringende problematiek zichtbaar te maken.
Vernietiging van natuurlijke hulpbronnen, de vervuiling van water en grond kunnen een gezondheidsrisico vormen voor gemeenschappen en een probleem zijn voor sociaaleconomische wederopbouw. Daarom stelt PAX ook de rol van de defensie-industrie en de krijgsmacht aan de orde als een groot-vervuiler. Ook werken wij in internationaal verband samen om te zorgen dat er duidelijk beleid en geld beschikbaar komt om oorlogsvervuiling tegen te gaan.
Impact van klimaatverandering op conflicten
Klimaatverandering speelt in toenemende mate een factor in het veroorzaken en versterken van conflicten. Toegenomen schaarste aan natuurlijke hulpbronnen, zoals water of grasland, verergert al bestaande ongelijkheden in machtsverhoudingen. Zo kan klimaatverandering bestaande conflicten verder laten escaleren. Er zijn voorbeelden uit Soedan, Tsjaad, Senegal, Mali en Mauritius over conflicten tussen boeren en herders over de afname van toegang tot graslanden waar hun vee kan grazen. De graslanden zijn schaars door droogte, het slechte regenseizoen en de verwoestijning die plaatsvindt door klimaatverandering. De schaarste van deze natuurlijke hulpbronnen leidt tot competitie binnen en tussen gemeenschappen in de regio. In veel landen is er geen vangnet om mensen te beschermen tegen de impact van de toenemende droogte. Naarmate de tijd vordert, escaleren deze conflicten. Zij beginnen lokaal en kunnen, door de nalatigheid van actoren zoals de nationale overheid, uitgroeien tot regionale, nationale en uiteindelijk internationale dreigingen.
De toenemende schaarste in water, voedsel en natuurlijke hulpbronnen zal naar verwachting ook grote vluchtelingenstromingen tot gevolg hebben. Westerse landen zullen hun defensiebeleid en immigratiebeleid aanpassen op basis van een toenemend aantal klimaatvluchtelingen. Hier zullen veel veiligheidsmaatregelen mee gepaard gaan, wat een kweekplaats is voor conflict en internationale problematiek. PAX wil juist een buitenlandpolitiek vanuit menselijke waardigheid. Het voorkomen van oorzaken van conflicten, zoals klimaatverandering, is daarbij erg belangrijk.
Kans voor solidariteit
Soms biedt een groot gemeenschappelijk probleem zoals klimaatverandering ook kansen voor verbinding en vredesopbouw. Zo kunnen de effecten van klimaatverandering, zoals watertekorten en ontbossing, een gezamenlijk probleem zijn van verdeelde gemeenschappen in (post)conflict gebieden. Door samen deze problematiek aan te pakken, vinden mensen gemeenschappelijke grond en komen er dialogen. Dit kan leiden tot conflictresolutie en vredesopbouw. Zo ontving Wangari Maathai in 2004 de Nobelprijs voor de Vrede voor haar werk met lokale gemeenschappen aan herbebossingsprojecten in Kenia en ver daarbuiten, en droeg daarmee bij aan vredesopbouw.
Samen met burgers staat PAX op tegen klimaatverandering. Wij roepen regeringen en bedrijven op om hun verantwoordelijkheid te nemen en in actie te komen om de opwarming van de aarde en daarmee de voedingsbodem voor conflicten te beperken. Klik hier en hier om meer te lezen over PAX en haar betrokkenheid bij het klimaat.
