Tijdens de ’16 Days of Activism against Gender-Based Violence’, licht PAX het werk uit van Amal Al-Lami. De welbespraakte en daadkrachtige Amal werkt als projectmanager bij de Iraakse NGO de ‘Iraqi Al-Amal Association’, een vaste partner van PAX.
Amal werkt ook als coördinator bij het Iraqi Women Network, een platform dat samenwerking tussen vrouwenorganisaties in Irak bevordert en zich inzet voor gelijke rechten voor vrouwen en voor meer invloed van vrouwen in de Iraakse politiek. Amal heeft meegewerkt aan het eerste Shadow Report over de CEDAW (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women), en deze aan de internationale VN-commissie gepresenteerd. Ook was ze onderdeel van het eerste team dat werkte aan het monitoren van de opvolging van VN-resolutie 1325 in Irak. Ten slotte zit Amal in de gemeenteraad van Sadr City, een dichtbevolkte stadswijk van Baghdad.
Amal, Welke vormen van sexual – and gender-based violence (SGBV) komen vrouwen tegen in Irak?
De meest voorkomende vorm van SGBV is fysiek geweld. Dit is verergerd met de inname van vele provincies in Irak door ISIS. Vrouwen komen nu veel vormen van geweld tegen: van seksuele intimidatie tot verkrachting. Fysiek geweld is onderdeel geworden van de cultuur in Irak: mannen die hun vrouwen slaan komt overal voor, niet alleen in de gebieden waar conflict woekert. In de tribale cultuur in het midden en zuiden van Irak is het gewoonte om ervoor te zorgen dat gevallen van SGBV niet naar buiten komen. Leiders zorgen ervoor dat de politie het niet te weten komt.
Een andere vorm van geweld is verbaal geweld en ongelijkheid in de wet en rechtspraak. Er is discriminatie tussen mannen en vrouwen binnen het huidige Iraakse strafrecht.
Kan je een recent concreet voorbeeld geven van deze vormen van SGBV?
Ja, onlangs lag er een nieuwe wet voor in het parlement die de personal status code zou veranderen. (Dit is de wet die betrekking heeft op familiezaken als trouwen en scheiden. Het voorstel zou onder andere de minimum huwelijksleeftijd verlagen naar negen jaar oud, PAX). We hebben grote acties en campagnes gevoerd om het voorstel tegen te houden, omdat het in tegenspraak is met gelijkheid in de wet. Het zou sektarianisme in de hand spelen, en meisjes en vrouwen zouden veel van hun rechten verliezen.
Is het voor de overlevers van SGBV mogelijk om gerechtigheid te halen?
Het is moeilijk omdat over het algemeen geldt dat de Iraakse wetgeving binnenshuis geweld niet criminaliseert. Er is geen wet tegen huiselijk geweld, dus wanneer vrouwen naar de rechter stappen, kunnen ze zich nergens op beroepen.
Wij werken aan een nieuwe wet tegen huiselijk geweld. De wet ligt nu voor in het parlement. Er zijn al een eerste en tweede lezing van het voorstel geweest, we wachten nu op de stemming. Als deze wet er komt zal het verbetering van de bescherming van vrouwenrechten betekenen. De wet voorziet ook in het oprichten van safe centers, en in het ondersteunen van vrouwen die aangifte hebben gedaan.
Wat doet het programma met PAX eraan om GBV tegen te gaan?
We versterken de campagne om voor de wet tegen huiselijk geweld te stemmen. Ook versterken we bewustzijn en kennis van SGBV. Hierdoor kunnen instituties op betere manieren en met betere middelen onderzoek doen naar dit thema: op dit moment zijn instituties in Irak niet gender-sensitief.
Zijn er inspirerende voorbeelden van hoe het beter kan?
Ja, ik voel dat er een hoger bewustzijn is in de samenleving van SGBV. Ik zie dit in alle provincies, niet alleen in Bagdad. Er is een groeiende beweging van mensen die opstaan tegen SGBV. We zagen dit ook weer in de campagne tegen het wetsvoorstel over het vroege huwelijk waar ik eerder over sprak. Sociale media spelen hierin een belangrijke rol: zij hebben impact en kunnen bewustzijn creëren. Hiernaast heeft het maatschappelijk middenveld ook een belangrijke functie.
Waar haal je zelf inspiratie vandaan om te blijven vechten voor meer gelijkheid en GBV?
Allereerst: ik ben een vrouw en ik wil in een veilige omgeving leven. Wie weet zal ik ooit met SGBV te maken krijgen. Ik wil de slachtoffers van SGBV verdedigen en beschermen zodat ze niet een tweede maal slachtoffer worden. Ik heb het recht om te leven in een vrije en veilige omgeving, als vrouw en als een mens.
Wat is het belangrijkste dat je vrouwen wilt leren over zichzelf in de samenleving?
We moeten vrouwen meer bewust maken van hun rechten, we moeten ze laten zien hoe ze in vrijheid kunnen leven en hoe ze kunnen opkomen voor hun rechten. Er waren momenten in mijn leven dat ik een zwakke positie had en gemarginaliseerd was, maar ik heb een kans gevonden om voor mijn rechten op te komen. Ik heb toen besloten dat ik dat ook voor andere vrouwen wilde doen die in een zelfde soort positie zitten. De vrouwen in mijn land moeten beschermd worden, en ze moeten zich veilig kunnen voelen.
Van 25 november tot 10 december doet PAX mee met de internationale campagne 16 Days of Activism against Gender-Based Violence, een moment om in actie te komen om geweld tegen meisjes en vrouwen te stoppen.
Lees meer over het werk van PAX op het gebied van Gender, Vrede en Veiligheid.
Interview door Myrthe Toppen, programmamedewerker Irak bij PAX.
Alle foto’s zijn gemaakt tijdens een workshop van de ‘Iraqi Women Network’.
