PAX is al meer dan twintig jaar actief in Syrië en in die jaren hebben we een enorm netwerk van partners en vriendschappen opgebouwd. Het was een week van intens contact met Syriërs in Syrië en op alle plaatsen waar ze naar toe zijn gevlucht. En dan zaterdagnacht het verlossende bericht: het regime is gevallen! De angst en onzekerheid bij de burgers in Damascus maakte plaats voor vreugde: het regime viel zonder bloedvergieten uiteen. Soldaten, agenten, de geheime politie: ze deden hun uniformen uit en gingen naar huis. Assad vertrok naar Rusland en liet zijn paleizen en rijkdommen achter.
Natuurlijk hebben we ook zorgen en gemengde gevoelens. De jihadisten van Hayat Tahrir al-Sham (HTS), zijn dat nu de bevrijders? Zijn ze te vertrouwen? Hebben ze hun jihadistische ideologie definitief in de ijskast gezet? Wat zijn hun plannen met de minderheden? Wat gaat er gebeuren met de de mensen die loyaal waren met Asaad?
Ahmed belde ons vanuit Oostenriijk : ‘We zullen HTS in de gaten blijven houden, want we weten wat ze in Idlib hebben gedaan met hun tegenstanders. Syrië heeft kritische burgers nodig tegen elke vorm van dictatuur.’ Maar hij zei ook: ‘We willen geen wraak, we hebben genoeg geweld meegemaakt en we willen vrijheid en vrede voor alle Syriërs. Het is klaar met de oorlog.’
Helaas wordt er nog gevochten tussen Koerdische strijdgroepen en door Turkije gesteunde milities in het noorden en noordoosten. En langzaam worden ook de gruwelen zichtbaar die het regime verborgen wilde houden. De concentratiekampen en gevangenissen gaan open. Familieleden hopen hun dierbaren terug te vinden, of in ieder geval bevestiging te krijgen van hun lot.
Dat het ondanks veertien jaar geweld en wrede onderdrukking relatief vreedzaam is verlopen, is een klein wonder. Het is vooral te danken aan alle Syriërs die zijn blijven geloven in verandering. Ook nadat de hele wereld Syrië had laten vallen.
‘We failed Syria,’ zei de ondersecretaris humanitaire zaken van de VN na de val van Aleppo in 2016. Na haar klonk het vaker uit de internationale gemeenschap: we hebben Syrië laten vallen. Dit mag en hoeft niet nog eens te gebeuren. Nu de gruwelijke dictatuur van Assad weg is, is er een kans om samen met Syriërs zowel in Syrië als in het buitenland te werken aan vrede en gerechtigheid. Om door te pakken op de hoopvolle ontwikkelingen van afgelopen week. De komende tijd zal duidelijk worden wat er allemaal nodig en mogelijk is. Maar laten we nu vooral blij zijn dat er na meer dan vijftig jaar een eind is gekomen aan de dictatuur van de familie Assad.
De uitdagingen waarvoor Syrië staat met de val van het Assad-regime zijn enorm, maar het is nu eerst tijd om samen met Syriërs het einde van de onderdrukking te vieren.
PAX in Syrië
We zijn in 2003 begonnen met ons werk in Syrië. We steunden ‘onder de radar’ burgerprojecten, projecten met jongeren, die onder andere gingen over etnische en religieuze diversiteit, jongerenactivisme en democratisering. Vanaf 2011 steunde PAX onomwonden de Syrische partners in hun roep om vrijheid, rechtvaardigheid en waardigheid. Vanuit die betrokkenheid zijn we steeds actiever geworden met partners en activisten in Syrië en in de diaspora. Een overzicht van ons werk in Syrië:
- Voor 2011 boden we steun aan kleine dissidente groepen in de repressieve dictatuur, zoals het vertalen van literatuur over geweldloosheid, opkomen voor rechten van vrouwen en minderheden en het opzetten van de eerste en enige onafhankelijke bibliotheek in Damascus.
- Met het project “adopteer een revolutie” zamelden we in Nederland geld in dat we doorzetten naar geweldloze burgeractivisten in heel Syrië.
- We faciliteerden de “diepe revolutie”: van het trainen van lokale raden en civil society in principes van goed bestuur, mensenrechten en humanitair recht, tot het aangaan van dialoog hierover met gewapende groepen.We voerden campagnes tegen de economische banden met het Syrische regime, waaronder tegen Shell. Dit had tot succesvol gevolg dat Shell in 2011 uit Syrië vertrok.
- Door een netwerk van lokale bronnen (Siegewatch) monitorden we de belegeringen en uithongering van dorpen en stadswijken die in de handen van oppositiegroepen waren.
- In Aleppo en omstreken steunden we onafhankelijke en vrije scholen.
- We ontwikkelden en deelden Syria Alerts voor beleidsmakers en politici.
- We monitorden het wapengebruik in Syrië.
- We monitorden de milieuschade als gevolg van oorlogshandelingen, het verbinden van vredeswerk met klimaat en milieu.
- ‘Verhaal van mijn vlucht‘, een project van vluchtelingen uit Syrië dat we ontwikkelden voor leerlingen en docenten.
- Van Syrische activisten met verschillende achtergronden bouwden we een netwerk. We trainden hen in de tactieken en strategieën van geweldloos verzet.
