Mijnwerkers werken dag en nacht met zwaar materieel aan oevers in Haut-Uélé,. Uit satellietbeelden blijkt dat meer dan 250 kilometer aan rivieren en beken in Haut-Uélé ernstig zijn beschadigd. Op sommige plekken is het rivierbed zelfs volledig verlegd. De achtergelaten, ondergelopen mijnputten vormen een groot gevaar voor lokale gemeenschappen. PAX vreest dat tientallen mensen, waaronder kinderen, hierdoor zijn omgekomen.
Gemeenschappen lijden onder de gevolgen
De goudwinning vindt deels plaats in gebieden waar inheemse gemeenschappen, zoals de Mbuti, al generaties lang wonen. Een Mbuti-man vertelde PAX: ‘Onze voorouders leerden ons de rivier te beschermen. Helaas zijn ze nu gekomen om haar te vernietigen.’ De mijnbouw heeft ook geleid tot ontbossing, vervuiling en een gebrek aan schoon drinkwater. Boeren zien hun akkers verwoest, terwijl compensatie uitblijft. ‘Toen ik aankwam, zag ik een machine alles vernielen,’ vertelt een moeder van acht kinderen ‘Ik smeekte om mijn cassave terug, maar ze weigerden.’
Militairen en politie beschermen illegale mijnbouw
Uit ons onderzoek blijkt dat Congolese militairen en politieagenten actief betrokken zijn bij de bescherming van illegale mijnbouwactiviteiten in Haut-Uélé. Honderden veiligheidstroepen zijn sinds 2020 ingezet om de mijnlocaties te bewaken, vaak met geweld. Lokale ambtenaren die toezicht willen houden, worden systematisch geweigerd. Een ambtenaar: ‘Ze willen niet dat wij hen bezoeken. Ze zetten hun basis op in het bos en posteren militairen als bewaking. Zelfs mensen van de overheid krijgen geen toegang tot de locaties.’ Ook werd een PAX-onderzoeker tegengehouden door een politieagent van een speciale eenheid, die toegaf vanuit de hoofdstad Kinshasa te zijn gestuurd om de mijnbouw te beschermen. Ondanks wetgeving die strafmaatregelen voorschrijft voor ‘fraude en plundering van natuurlijke hulpbronnen’, zijn er tot op heden geen strafrechtelijke onderzoeken gestart.
Gebrek aan controle en corruptie
Hoewel dat de Congolese overheid in 2022 illegale mijnbouw verbood, gaan de activiteiten gewoon door. Veiligheidstroepen beschermen de mijnsites in plaats van ze te sluiten. Sleutelfiguren als Saidi Shishombo Mihali – een zakenman en politicus die nauw betrokken is bij de ‘mijncoöperaties’ – opereren ongehinderd. Shishombo, lid van de presidentiële partij UDPS, ontving zelfs een onderscheiding, ondanks zijn rol in de illegale praktijken.
Onze aanbevelingen
- De Congolese regering moet illegale semi-industriële goudwinning in Haut-Uélé en andere getroffen provincies effectief verbieden.
- De autoriteiten moeten dringende maatregelen moeten nemen om verlaten mijnsites af te schermen.
- De Congolese autoriteiten moet de impact van semi-industriële goudwinning in Haut-Uélé op het milieu en de volksgezondheid onderzoeken, eventueel met hulp van internationale partners, en passende maatregelen nemen om het milieu en de volksgezondheid te beschermen.
- Justitie moet onderzoek instellen naar alle betrokkenen bij deze illegale activiteiten, ongeacht hun rang of connecties. Slachtoffers moeten passende schadevergoeding ontvangen.
- Congo moet de illegale inzet van militairen en politie ter bescherming van illegale mijnbouwactiviteiten moeten stoppen en sancties moeten opleggen aan overtreders.
- China moet dit probleem moeten onderzoeken en onderdanen die betrokken zijn bij illegale goudwinning in Haut-Uélé en andere delen van Oost-Congo ter verantwoording moeten roepen.
- Buitenlandse regeringen moeten president Tshisekedi en zijn administratie oproepen om hard op te treden tegen illegale semi-industriële goudwinning.
