Deze blog van activist Marcell Shehwaro die we kennen van de Mustafa Qarman school in Aleppo, beschrijft wat de gruwelen van de oorlog in Syrië met haar hebben gedaan. Vanuit Turkije – daar is ze onlangs naartoe gevlucht – zorgt ze met haar groep Kesh Malek ervoor dat kinderen in Oost- Aleppo onderwijs kunnen blijven volgen. Zoals zoveel activisten van het eerste uur worstelt ze met spijt- en schuldgevoelens: was het dit allemaal echt waard? Toch gaat ze door: haar groep heeft ambitieueze plannen om nog meer scholen in Aleppo op te richten om de kinderen een alternatief voor het geweld en ellende te geven. Een jaar lang kon ze niets zinnigs op papier krijgen, nu maakt ze ons deelgenoot van haar worsteling met zichzelf: een gevluchte vredesactivist.
“Waarom heb ik niet gehuild?” Dat is het enige wat er steeds opnieuw door mijn hoofd schiet wanneer ik denk aan het kleine meisje dat in stukken over de grond verspreid lag.Ik weet niets van haar, ik kon haar leeftijd niet schatten, maar ik weet wel nog hoe ik daar volledig uit het veld geslagen stond te kijken. Ik heb niet gehuild terwijl ze haar bij elkaar raapten. Ik heb niet geholpen. Ik heb niets gedaan, helemaal niets. Mijn lichaam was te druk bezig om mij staande te houden. Ik heb niet dramatisch gereageerd, hoewel ik daar bij mijn vrienden wel bekend om sta. Ergens verderop was iemand aan het huilen, wat ik zelfs enorm irritant vond. Wie durft er nu verdrietig te zijn in deze situatie, vroeg ik mezelf af? Degenen die achterblijven moeten er juist voor zorgen dat ze tegen een stootje kunnen.
Lachen was een heldendaad
Ik had toen moeten huilen, maar misschien had ik al te veel gezien om het toe te laten. Dat vertel ik mezelf altijd wanneer ik het meisje weer in mijn dromen zie verschijnen, wanneer ik aan haar denk wanneer ik vrolijk ben en wanneer ik over haar begin terwijl ik eigenlijk met mijn partner over onze toekomst praat. De toekomst? Waarom heeft zij geen toekomst meer? Ik ben nu al een jaar weg uit Syrië en misschien keer ik wel nooit meer terug. Het was een jaar vol ontkenning, schuldgevoelens, rouw en overgave. De heldin in mij is ver te zoeken. Mijn lichaam en geest hebben zich enorm hard moeten inspannen om de oorlog door te komen en alle vatbommen te ontwijken. Daarna ben ik volledig in elkaar gestort. Een dokter zou zeggen dat ik in shock verkeerde. Ik weet niet of het ziek klinkt om dit te zeggen, maar ik was daar nu beter op mijn plaats geweest, zo dichtbij de dood. Lachen was een heldendaad tegen de dood die altijd op de loer lag. Als ik hier in Turkije nu vrolijk ben, slaat dat gevoel direct om in een schuldgevoel en denk ik terug aan de dingen die ooit belangrijk voor me waren; dingen die ik heb gedeeld met dezelfde vrienden als waarmee ik regelmatig aan de dood ben ontsnapt.
Niet langer helden
Nadat we uit het bezette Aleppo gevlucht waren, waren we niet langer helden. We hadden ons land in de steek gelaten. We werden bang om tegenover de mensen die waren overleden toe te geven dat we inmiddels zelf slechts slachtoffers waren geworden De schaduw van de dood achtervolgde me en ik kreeg suïcidale gedachten. Ik wilde graag ontsnappen, mijn vrienden achterna die de oorlog niet hadden overleefd. Als ik om me heen kijk, zie ik dat vele helden uit mijn leven langzaam zijn veranderd in spoken, gekweld door zorgen die nooit meer overgaan. Mensen zoeken op allerlei manieren verlichting, bijvoorbeeld door veel te gaan werken, veel alcohol te drinken of ergens anders aan verslaafd te raken. Zelf ben ik verslaafd geraakt aan de pijn die de schuldgevoelens met zich mee hebben gebracht, wat er vaak toe leidde dat ik mezelf verwondde. De littekens ervan zijn nog steeds zichtbaar op mijn linkerpols. Wanneer iemand me iets vraagt over de littekens, lieg ik. Ik lieg omdat ik niet wil bekennen dat de heldin niet meer bestaat en waarschijnlijk nooit meer terugkomt. De heldin is een slachtoffer geworden.
Kunnen wij de wereld veranderen?
Stel je eens voor dat je nergens meer in gelooft. Niet in de goedheid of slechtheid van mensen, niet in een hemel of in gerechtigheid. Ik vraag me elke dag af of vrijheid echt zo waardevol is dat er zo veel mensen voor moeten sterven. Kunnen we écht zorgen voor verandering? Is de democratie waar we van dromen minder belangrijk dan we eerst dachten? Is het waar dat mensen niets kunnen veranderen als de mensen met geld er niet achter staan? Alles waar je ooit in hebt geloofd is ver weg. En iedereen die je ooit door en door kende, is ver weg of verdwenen. Je familie is weg, alles om je heen is vreemd en nieuw en jij moet je aanpassen, ook aan je nieuwe zelf.
Jezelf leren vergeven
Een vriendin bij Global Voices vraagt me steeds opnieuw waarom ik niet meer schrijf. Ik schaam me dan en vertel haar liever niet dat ik niet meer wil schrijven. Die hobby heb ik achtergelaten, samen met de rest van mijn oude leven. Ik heb een tijd terug echter hulp ingeschakeld en geef (nu voor het eerst openbaar) toe dat ik sindsdien regelmatig antidepressiva slik. Ik probeer alle gedachten over de dood te verdrijven, voor zover een Syriër dat kan. Ik leg weer contact met vrienden en probeer te accepteren dat ik een slachtoffer ben. Ik heb medelijden met het slachtoffer in mij, maar ik houd van haar en ik bid dat ze sterker wordt en geduld heeft. Het belangrijkste is dat ik leer om mezelf te vergeven.
Ik ben mezelf bij elkaar aan het rapen en hopelijk herinner ik me weer waar mijn vingers zitten, zodat de zin om te schrijven weer terug komt.
Dit is een bewerkte en vertaalde versie van de blog van Marcell die eerder verscheen op het bloggersplatform globalvoices. Op 26 september won Marcell voor haar serie “Dispatches from Syria” (berichten uit Syrie) de Amerikaanse prijs de “Online Journalism Award”, in de categorie “online comment”.
Wil je Marcell en haar werk in Aleppo Steunen? Ga naar adoptarevolution.nl en steun de Mustafa Qarmanschool. Met een kleine donatie kun je veel betekenen!
