Categorieën
Blog

Een veldfles vol kogelgaten

Priester Stepan Sus houdt een veldfles voor zijn borst. De veldfles zit vol met gaten. Kogelgaten. De veldfles kreeg hij...

Priester Stepan Sus houdt een veldfles voor zijn borst. De veldfles zit vol met gaten. Kogelgaten. De veldfles kreeg hij van een van de soldaten die terugkeerde van het front. De soldaat vertelde aan Stepan hoe zijn lichaam was doorzeefd door kogels, net als de veldfles: ‘Het is een mirakel dat ik nog leef. En ik ben er dankbaar voor.’  Stepan luisterde naar de soldaat op zijn trouwdag in de kerk waar de veldfles zich nu bevindt. De soldaat was gelegerd aan de oostgrens met de Donbass, het gebied dat door de Russen wordt bezet. Daar worden ze aangevallen en in de beschietingen bezwijken velen. De soldaat legde het uit: ‘Deze veldfles vertelt mijn verhaal. Mijn verleden en de oorlog. Maar ook wat ik nu nog moet dragen in het heden. Deze veldfles verbindt mij ook met mijn kameraden die nog vechten en die gesneuveld zijn.’

Deze veldfles is niet alleen: in de kerk is een hele wand ingericht als bezinnings- en herinneringsplek voor de veteranen en hun familie. Er hangen levensgrote foto’s van kinderen die door de oorlog wees zijn geworden. De teksten zijn indringend, zoals: ‘Ik wil niet dat mijn vader een held is. Ik wil dat hij terugkomt’. Honderden witte papieren duifjes dansen aan touwtjes in de lucht boven net zovele foto’s van gesneuvelde soldaten.  De foto’s krijgen veel bekijks: iedere zondag komen er zoveel mensen voor de mis dat deze nu zes keer op een dag wordt gehouden. Ook kan iedereen op andere tijdstippen de kerk in om te bidden en te gedenken. Er is grote behoefte aan in de stad Lviv in het westen van Oekraïne.

Oekraïne is nog steeds in oorlog. Al horen we er in Nederland weinig van, dagelijks vallen er nog slachtoffers aan het front en lijden velen onder de bezetting door Rusland in het oosten van het land. Oekraïners uit het westen van het land hebben actief meegeleefd met de protesten op de Maidan die uiteindelijk hebben geleid tot de vlucht van President Viktor Janoekovitsj. De demonstranten wilden van een corrupte staat naar vrijheid en democratie zoals ze dat zagen in de Europese Unie. Om dit doel te bereiken, lieten jongeren zich naar het front in het oosten sturen. Op hun buurt, gingen geestelijken vrijwillig naar het front. Hun aanwezigheid sterkte de soldaten. Sinds 2016 wordt deze geestelijke verzorging geprofessionaliseerd, ook in samenwerking met de geestelijke verzorging in de Nederlandse krijgsmacht.

Op een foto, zie ik nog meer kogelgaten. Deze keer in een zinken dak dat doorzeefd is door kogels. Zonnestralen dringen zich naar binnen. De foto werd genomen door de plaatsvervangend hoofd van de aalmoezeniers, priester Andriy Zelinksyi. Hij legt uit dat de kern van de aanwezigheid van de geestelijke verzorgers direct te maken heeft met humaniteit. Zelinksyi heeft een lange tijd met de soldaten in de loopgraven geleefd. ‘De oorlog maakt zoveel kapot. Ik ben al zoveel jongens met wie ik aan het front een goede band heb opgebouwd verloren. Er is zoveel dood. Er is zoveel lelijkheid. Het is mijn taak om in die godverlaten lelijkheid nog schoonheid te zien. Door de gaten van het dak schijnt op een betoverende manier de zon. Ik herinner me toen ik de foto nam, hoe ik erdoor geraakt werd. Zo word ik ook geraakt door het mooie in de jongens die moeten doden aan het front. Ik wil het en moet het zien: de schoonheid in oorlog. Wat is anders mijn taak?’ Onwillekeurig moest ik denken aan die onvergetelijke woorden van Leonard Cohen: ‘There’s a crack in everything; that is where the light comes in’.

PAX werkt in Oekraïne samen met Dignity Space, opgezet door Olena Hantsyak. Olena en Andriy Zelinksyi stonden zij aan zij tijdens de gebeurtenissen op de Maidan in 2014. Hij verbond zich als geestelijke aan het leger en Olena ging zich richten op verbinding in de samenleving. Ook zij zoekt het mooie in mensen die door het voortdurende conflict uit elkaar gedreven worden. Oekraïne kent een oorlog, maar ik zie een beweging van mensen die onvermoeibaar laten zien waar de vrede al begonnen is.

Lees meer over het werk van PAX in Oekraïne

 

Bekijk ook