Geweldloos en met een ontembaar doorzettingsvermogen eisen de inwoners van Soedan een burgerregering.
Misschien heb je op social media profielfoto’s gezien met een blauwe achtergrond. Dat geeft aan dat mensen solidair zijn met de geweldloze demonstranten in Soedan die, ondanks buitensporig geweld van ordetroepen en het bijna compleet platleggen van het internet, een burgerregering eisen.
Stijgende voedselprijzen
Sinds december vorig jaar organiseerde de Sudan Professionals Association (SPA), een overkoepelende organisatie van vakbonden, een grote demonstratie in Khartoem. De mensen waren ontevreden over prijsstijgingen en voedseltekorten. In meer dan negentig plaatsen gingen mensen de straat op vanwege de slechte economische omstandigheden in het land. Deze protesten ontwikkelden zich snel tot anti-regeringsprotesten en inspireerden nog meer acties in het hele land. De SPA besloot daarop zich niet langer te concentreren op de economie, maar eiste dat het door het leger geleide regime op zou stappen.
Historie van geweldloos verzet
Geweldloze revoluties zijn vaker voorgekomen in Soedan. Georganiseerde massademonstraties en algemene stakingen maakten in 1964 en 1985 een einde aan de dictatuur. Niet altijd liep het goed af. In 2013 werden de protesten afgestraft met de moord op bijna tweehonderd mensen. Het Soedanese maatschappelijk middenveld ging zich ondergronds organiseren en trainde in geweldloos verzet en burgerlijke ongehoorzaamheid.
Sit-in toonbeeld tolerantie
De huidige campagne plukt daar de vruchten van. Begin april organiseerden demonstranten een sit-in op het militaire hoofdkwartier en nodigden leden van de strijdkrachten uit om bij het volk te staan. Veel mensen dachten dat deze actie geen lang leven was beschoren, maar het tegendeel bleek. De sit-in ontwikkelde zich tot een goed georganiseerde, doorlopende (24 uur en zeven dagen per week) demonstratie. Allerlei groepen zetten tenten op om hun problemen en eisen te benadrukken; iemand doneerde een professioneel podium waar muziekoptredens en politieke toespraken elkaar afwisselden. Elke avond kwamen duizenden mensen, waaronder hele gezinnen met kleine kinderen, naar de sit-in. Het werd een plaats van vrije meningsuiting door kunst, discussies en tolerantie. Alles waar de Soedanezen zo naar hunkerden. Het bood een podium voor mensen uit achtergestelde gebieden en het was een toonbeeld van respect tussen religies. Tijdens de Ramadan boden christenen hun moslim-landgenoten beschutting tegen de brandende zon, zodat die konden te bidden.
Overgangsraad
Op 11 april viel de dictator Omar al-Bashir en kwam er een militaire raad aan de macht. Het volk erkende de raad niet, de protesten gingen door, want de mensen wilden echt een overgang naar een burgerregering. De onderhandelingen tussen de demonstranten en de militaire raad gingen door. Net voor een deal werd gesloten, vielen Soedanese veiligheidstroepen de vreedzame demonstranten aan. Meer dan honderd mensen werden gedood, vrouwen werden verkracht. Dode lichamen werden in de Nijl gedumpt. Tenten verbrand, kunst overschilderd. In reactie hierop riep de Sudan Professionals Association op tot een algemene staking die het hele land tot stilstand bracht. De militaire raad heeft het internet enkele weken afgesloten.
Geweldloosheid loont
Dit is een moeilijk moment in Soedan, maar toch is er hoop. Het Soedanese volk heeft de vrijheid geproefd en het succes van geweldloos handelen gezien. Ze zijn geweldloos gebleven ondanks gewelddadige aanvallen. Terwijl de internationale gemeenschap bemiddelt en compromissen zoekt voor het delen van macht, blijven de Soedanezen doorgaan met hun geweldloze protesten. Ze willen een burgerregering.
Dit artikel is eerst verschenen in het Engels in het blad Sojourners (Sept/Oct 2019).
Naschrift: Op 17 augustus ondertekenden de Soedanese partijen een constitutionele verklaring die de weg effent voor de vorming van een overgangsregering.
Lees ook de blog Soedanezen hoopvol maar waakzaam na omstreden akkoord
