Categorieën
Nieuws

Commissie Sorgdrager: Stevige Conclusies Hawija 

PAX heeft in 2021 in Hawija onderzoek gedaan naar de gevolgen voor burgers van de Nederlandse luchtaanval op Hawija, Irak. Vandaag verscheen het langverwachte rapport van de Commissie Sorgdrager hierover. Bij de aanval vielen tenminste 85 burgerdoden. De conclusies zijn stevig en bevestigen de aanbevelingen die we door de jaren heen deden. We roepen het kabinet dan ook op de aanbevelingen uit het rapport over te nemen en om alsnog excuses te maken aan de getroffen burgers en hen te compenseren voor geleden schade.

Beeld: Ayman al Amiri

De commissie concludeert in het rapport onder andere dat Nederlandse bewindvoerders informatie met de Kamer niet of onvolledig deelden, zowel voor alsnog jaren na de luchtaanval. In samenwerking met andere partners uit het maatschappelijk middenveld adviseren wij het Ministerie van Defensie sinds 2020 over burgerslachtofferbeleid en deelden door de jaren heen onze zorgen, kritiek en aanbevelingen. Het rapport bevestigt onze eerdere uitingen nu.  

De commissie constateert onder andere dat het parlement onvoldoende en onjuist is geïnformeerd, en dat Nederland zo de verantwoordelijkheid voor het melden van burgerslachtoffers jaren voor zich uit heeft geschoven. De uiteindelijke compensatie die werd geboden door Nederland kenmerkt de commissie als ‘te laat en te weinig’. We herkennen veel van de kritiekpunten en zorgen, met name omtrent het uitblijven van transparantie en compensatie voor de slachtoffers. Samen met de Universiteit Utrecht en de Irakese organisatie Al-Ghad, voerden we in 2021 gesprekken met meer dan 100 overlevenden van de luchtaanval om de impact van de Nederlandse luchtaanval in kaart te brengen. 

Erin Bijl, projectleider van PAX: ‘Hopelijk leidt het rapport van de Commissie Sorgdrager eindelijk tot de langverwachte erkenning, excuses en individuele compensatie door Nederland waar de overlevenden en nabestaanden al jaren, tevergeefs, om vragen. Of, zoals de huidige burgermeester van Hawija Saadoon Jabouri zegt: Als je iets verkeerd doet, moet je terugkomen en je excuses aanbieden.’ 

Gebrekkige informatietoegang- en voorziening 

Het rapport trekt harde conclusies. Nederland had moeten en kunnen weten dat het gebied waarin de ISIS-bommenfabriek zich bevond een bewoond gebied was, waar ook veel ontheemden woonden. Gecombineerd met gebrekkige informatie over de hoeveelheid explosieven die in de fabriek lag opgeslagen is daarmee een groot risico genomen.  

De Commissie concludeert ook dat Nederland te weinig toegang had tot de inlichtingen van zijn coalitiepartners op basis waarvan tot de operatie is besloten. Daarmee moest het volledig op zijn Amerikaanse bondgenoot vertrouwen. Ook achteraf bleek Nederland maar weinig inzage te hebben in de informatie van de VS, zoals de volledige en ongecensureerde versie van het onderzoek naar mogelijke burgerslachtoffers van de aanval in Hawija. 

Compensatie: ‘too little, too late’ 

Wellicht het meest schrijnend blijft de beperkte aandacht voor de noden en wensen van de directe en indirecte slachtoffers en nabestaanden van de luchtaanval, waarover we ons al eerder kritisch uitlieten. De commissie, die ook met enkele overlevenden heeft gesproken, beschrijft hoe de door Nederland geïnitieerde wederopbouwprojecten (aangekondigd in 2020 en afgerond in 2023) slechts een ‘druppel op de gloeiende plaat’ zijn geweest. De directeur van de Irakese organisatie Ashuor, Mohammed Abdulkareem zegt in een eerste reactie: ‘Het rapport bevestigt de burgerslachtoffers, maar verkent niet hoe in contact te treden met die slachtoffers, laat staan hen te compenseren.’  

Erin Bijl: ‘Sinds de aanval zelf en het vandaag verschenen rapport zijn er belangrijke stappen genomen door Defensie om beter om te gaan met burgerslachtoffers, onder andere in samenspraak met PAX en andere partners uit het maatschappelijk middenveld. We moeten er echter voor waken dat we niet alleen kijken naar wat er in de toekomst beter moet, maar ook naar de huidige wensen en noden van de slachtoffers in Hawija. Daarom roepen we Defensie, wederom, op tot het verstrekken van directe excuses en individuele compensatiebetalingen.’ 

Bekijk ook