“Syriërs hebben niet meer, maar minder bommen nodig.” Dat stelt algemeen directeur Jan Gruiters van PAX in een eerste reactie op het kabinetsbesluit om ISIS-doelen in Syrië te bombarderen. Volgens de vredesorganisatie sluit deze beslissing niet aan op dat wat nu dringend nodig is in Syrië, namelijk: het opheffen van de belegeringen, het beëindigen van bombardementen en de bescherming van burgers.
Volgens Gruiters zijn de toch al kwetsbare vredesbesprekingen in Genève niet gebaat bij bombardementen op ISIS. “Het besluit gaat voorbij aan het onbegrip dat breed leeft onder de Syrische bevolking. Onbegrip over het voorrang geven aan de bestrijding van ISIS, terwijl het massaal bombarderen en uithongeren van de bevolking door het regeringsleger van Assad en gelieerde milities ongehinderd doorgaat. Zo krijgt de Syrische bevolking geen vertrouwen in de aankomende vredesonderhandelingen, terwijl vertrouwen essentieel is voor het slagen daarvan. Dat verklaart waarom de Syrische oppositie nu nog niet wil onderhandelen. Bovendien jagen bombardementen de radicalisering aan en versterken zij de rekrutering van ISIS.”
Zelfverdediging
De vandaag gepubliceerde Artikel 100 brief waarmee de regering de Tweede Kamer informeert over haar besluit, roept bovendien de nodige vragen op. Zo verwijst deze naar de aanwezigheid van een volkenrechtelijke grondslag op basis van collectieve zelfverdediging. Onder juristen bestaat hierover echter geen overeenstemming. Het beroep op collectieve zelfverdediging kan een verstrekkende precedentwerking hebben, nu ISIS in vele landen actief is.
Nederlandse F16’s zullen daarnaast alleen onder strikte voorwaarden militaire acties tegen ISIS in Syrië uitvoeren. De bombardementen zullen zich waarschijnlijk vooral richten op het vernietigen van bermbom- en boobytrapfabrieken. Het is de bedoeling dat dichtbevolkte gebieden vermeden worden.
De vraag is of deze beperkingen in de praktijk werkbaar zijn. Het is immers aannemelijk dat ISIS de productie van bermbommen juist in bevolkte gebieden heeft ondergebracht, in reactie op de aanvallen die internationale coalitie al sinds de zomer van 2015 op deze faciliteiten uitvoert. PAX maakt zich dan ook vooral zorgen over de consequenties van mogelijke aanvallen op dichtbevolkte gebieden en olie-installaties.
Verdere maatregelen
In de Artikel 100 brief wordt intensivering van de steun aan gematigde Syrische oppositiegroepen met civiele middelen en medische hulp toegezegd, net als extra bijdragen aan herstel van de infrastructuur. Dit is van groot belang voor burgers in de op ISIS te heroveren gebieden.
Maar er zijn verdere maatregelen nodig om het vertrouwen te wekken van de Syrische bevolking, stelt PAX. De vredesorganisatie pleit voor een Nederlands initiatief voor een plan voor voedseldroppings in belegerde steden en dorpen, het verkennen van mogelijkheden voor een monitoring missie in op ISIS veroverde gebieden in Irak en in Syrië, een robuust plan voor lokaal bestuur en vredesopbouw voor de post-ISIS periode en het registreren van burgerdoden door bombardementen (een zogeheten Civilian Harm Tracking Cell).
Lees hier het opiniestuk dat Jan Gruiters deze week publiceerde op de website van de Volkskrant: Bommen werken averechts
In de policy brief Waarom ISIS bombarderen onverstandig is en bescherming van burgers de inzet zou moeten zijn zet PAX de argumenten tegen bombarderen op een rij en doet enkele praktische suggesties die Nederland kan onderzoeken en/of moet nemen om burgers te beschermen.
Lees ook: PAX keurt te verwachten besluit om te bombarderen in Syrië af
Lees ook: Honger wordt nog steeds gebruikt als wapen, meer dan een miljoen Syriërs leven onder belegering
