Julia is als Nederlandse waarnemer van het EAPPI programma (Ecumenical Accompaniment Programme in Palestine and Israel) afgereisd om gedurende drie maanden ‘beschermende aanwezigheid’ te bieden aan Palestijnse burgers en gemeenschappen op de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. Ze verwerkt haar indrukken in blogs.
Niet iedereen die wordt geboren in Jeruzalem bezit hetzelfde paspoort. Ik spreek twee jonge Palestijnse vrouwen uit Jeruzalem. De een heeft de blauwe ‘Jeruzalem ID-kaart’, de ander heeft een groene ID-kaart van de Westelijke Jordaanoever. Daardoor hebben ze andere rechten en vrijheden. Hoe ervaren zij het leven onder de Israëlische bezetting en hoe kijken zij naar de toekomst nu de meest rechts-nationalistische regering in de geschiedenis van Israël is aangetreden?
Stateloos in eigen stad
Farah (niet haar eigen naam) is 25 en heeft het Jeruzalem-ID. Dat is een permanente verblijfsvergunning die de Palestijnse inwoners van Oost-Jeruzalem kregen na de Israëlische annexatie van de stad in 1967. Hoewel de families van de meeste Palestijnse inwoners van Jeruzalem al generaties lang in de stad leefden, zijn ze sinds de annexatie door Israël stateloze burgers. Burgers met minder politieke rechten dan hun joods Israëlische buren. Ze mogen niet stemmen bij parlementsverkiezingen en kunnen zich niet verkiesbaar stellen als parlementariër. Palestijnse inwoners van Jeruzalem wel kunnen stemmen op gemeentelijk niveau, maar mogen ze zich niet verkiesbaar stellen als burgemeester.
Door de bouw van de scheidingsmuur in 2004 ontstond een nieuw probleem: vergunningen. Farah’s moeder komt uit Jeruzalem, maar haar vader van de Westelijke Jordaanoever. Sinds de bouw van de muur komt hij als Palestijn uit de Westelijke Jordaanoever zonder vergunning Jeruzalem niet binnen. Niet alleen haar vader, maar ook de oudere zus van Farah heeft geen Jeruzalem-ID. Hoewel haar zus is geboren in Jeruzalem, was ze ‘te oud’: de Israëlische autoriteiten gaven de permanente verblijfsvergunning alleen aan kinderen jonger dan vier jaar. Haar zus was zes jaar oud.
Het betekent dat Farah’s vader ieder jaar een nieuwe aanvraag moet doen voor gezinshereniging. Ieder jaar moet hij opnieuw bewijzen dat hij woont bij zijn vrouw en kinderen. Farah’s zus moet deze aanvraag iedere twee jaar doen. Afgelopen jaar moest ze zes maanden wachten op haar vergunning. Tijdens Ramadan kon ze haar familie in Jeruzalem niet bezoeken. De aanvraag duurde dit jaar zelfs zo lang dat Farah vreesde dat de Israëlische autoriteiten haar zus geen vergunning zouden geven vanwege haar werk voor een Palestijnse NGO.
Een grote gevangenis
Ook voor Dunya (niet haar echte naam) van 29 is het niet vanzelfsprekend om naar Jeruzalem te reizen. Ze is een alleenstaande moeder van twee jonge kinderen en woont in al-Ezariyah, een stad op drie kilometer afstand van Jeruzalem maar van de stad gescheiden door de scheidingsmuur. Met haar groene ID-kaart van de Westelijke Jordaanoever komt Dunya Jeruzalem niet zomaar binnen. Omdat de lonen er drie keer hoger liggen dan in de Westelijke Jordaanoever, werkt Dunya in Jeruzalem. Ze heeft hiervoor een werkvergunning nodig die haar iedere maand de helft van een maandsalaris kost. Toen haar vergunning was verlopen, heeft ze twee maanden moeten wachten op de verlenging.
Maar zelfs met een vergunning is de oversteek niet zeker. Toen ze haar kinderen wilde meenemen op een familieuitje, mochten haar kinderen niet mee. Kinderen onder de zestien hebben officieel geen vergunning nodig, maar toch was haar “shitty work permit” – aldus de Israëlische soldate bij het checkpoint – niet genoeg. Daar stond ze dan om zes uur ‘s ochtends met twee huilende kinderen naast zich.
Ook Farah heeft dagelijks te maken met de onvoorspelbaarheid van de checkpoints, vertelt ze. “De Israëlische soldaten bleven maar tegen me schreeuwen in het Hebreeuws. Ze herhaalden eindeloos dezelfde zin, terwijl ze aan mij konden zien dat ik geen idee had wat ze zeiden. Toen openden ze de achterste deuren van mijn auto, controleerden mijn tassen, de achterbank, en de kofferbak. Ik was zo bang – ook al wist ik dat ik niets in mijn auto had, dat mijn ID klopte en alles legaal was. De soldaten proberen Palestijnen zo psychologisch te martelen. En het werkt: als ik moet wachten om gecontroleerd te worden voel ik me boos, gebruikt en vernederd.”
Een verontrustende toekomst
Met de nieuwe extreemrechtse Israëlische regering die eind december is aangetreden, is de verwachting dat de democratie en mensenrechten in Israël nog verder onder druk komen te staan. Ook de volledige annexatie van de Westelijke Jordaanoever komt steeds dichterbij. Farah maakt zich zorgen om haar huidige verblijfsstatus: “Ik ben bang dat ze mijn ID-kaart zullen afpakken.” Ze woont in een wijk net binnen de muur. De wijk valt nu nog onder de gemeente Jeruzalem, maar ze vreest de nieuwe regering haar status zal intrekken. Daarmee zal ze haar recht om te leven en werken in Jeruzalem, alsook haar recht op sociale voorzieningen en zorg in een keer kwijt raken.
Ondertussen vertelt Dunya dat zij en haar familie de afgelopen weken haast iedere nacht worden opgeschrikt door militaire invallen. De Israëlische autoriteiten zijn op zoek naar haar twintigjarige neef. Kort geleden kwam hij vrij nadat hij twee jaar in de gevangenis zat voor het gooien van stenen. Als Palestijn uit de Westelijke Jordaanoever, werd hij veroordeeld door een militaire rechtbank. Ter vergelijking: een Israëlische kolonist uit één van de nabijgelegen nederzettingen die een steen zou gooien, zou via een civiele rechtbank worden berecht. Ook worden Israëlische kolonisten in 90% van de gevallen vrijgelaten zonder aanklacht. Dunya weet zeker dat onderdrukking en onrechtmatige behandeling onder de nieuwe Israëlische regering alleen maar erger zullen worden.
